Zbornik radova konferencija OMC 2010

3. PREDLOG MERA ZA UNAPREĐENJE PROCESA
REKULTIVACIJE I REVITALIZACIJE
U cilju poboljšanja stanja i uspešnog razvoja i uvođenja novi tehnologija za
sanaciju i rekultivacije posteksploatacionog prostora površinskih kopova i odlagališta
neophodno je uspostavljanje sledećih mera:
Modeliranje prostornih promena deposola. Osnovni elementi modela bi
predstavljali geološki model sa polaznim fizičko-mehaničkim i hemijskim parametrima
kao i tehnološki model rada kopa sa vertikalnom podelom na etaže.
Težnja ka formiranju optimalnog soluma na odlagalištu ima oprvdanje u činjenici
da se samo na proizvodno sposobnim površinama može zasnovati ekonomski opravdana
biljna proizvodnja. Ono što je od presudne važnosti za plodnost sustrata deposola pored
hemijskih parametara su i njegove vodno-fizičke osobine i one su u direktnoj funkciji
geomehaničkih parametara odnosno granulometrijskog sastava otkrivke. To podrazumeva
modeliranje prostornih promena geomehaničkih parametara deposola u procesu
otkopavanja i odlaganja otkrivke radi dobijanje ciljanog granulometrijskog sastava
soluma i prognozu efekata koji se mogu očekivati u daljim aktivnosti na rekultivaciji
postojećih i novo formiranim odlaglištima.
Zemljišta koja daju najbolje proizvodne sposobnosti u našim uslovima po svojim
geomehaničkim karakteristikama (Slika 1.) sadrže procentualno učešće peska koji varaira
u granicama 30-60 (%), koloidne gline od 10 do 30 (%), a frakcije praha od 20 do 50 (%).
Ovakve kombinacije mehaničkog sastava rezultiralo bi tlo pre svega ilovastog, a u
manjem delu i peskovito-glinovito ilovastog i peskovito-ilovastog sastava. Zapreminska
masa, uslovljena u prirodnom stanju, pre svega mehaničkim sastavom tvorevine kretala bi
se, po sleganju okvirno u granicama od 1.3 do 1.5(t/m 3 ) [4].
Sadržaj humusa novostvostvorenog soluma optimizovao bi se veštačkim
stvaranjem, unošenjem organskog đubriva i uzgojem leguminoza. Radi održavanja
povoljne redukcije nove tvorevine nameće se potreba dodatnog unošenja CaCO 3 ,
dodavanjem materijala sa visokim sadržajem ovog jedinjenja. Sa velikom sigurnošću se
može konstatovati da će novoformirani supstrat sa ovakvim svojstvima, uz pravilnu
fertilizaciju i navodnjavanje, imamo vrlo visoki proizvodni potencijal i ekonomsku
isplativost [4].
Uspostavljanje sistema za monitoring namene zemljišta i rekultivacije. Za kontrolu
deposola odlagališta potrebno je projektovati i razviti adekvatan sistem monitoringa.
Monitoring namene zemljišta i rekultivacije bi trebalo sprovesti na postojećim
odlagalištima. Monitoring bi uključivao praćenje kvalteta zemljišta i geomehaničke
osobine i koristio bi se za kalibrisanje modela prostornih promena deposola, u cilju da ne
dođe do negativnih uticaja koji potiču sistema eksploatacije na površinskom kopu.
37