Zbornik radova konferencija OMC 2010

Nakon svog obrazovanja, fragmenti gore pomenutih plemenitih silicijskih minerala
različite krupnoće, oblika i stepena zaobljenosti su se, u zavisnosti od načina i dužine
transporta (gravitavionog, vodenim tokovima - povremenim ili stalnim), u dugom
vremenskom periodu - od gornjeg oligocena do danas - akumulirali u raznovrsnim
nanosima (počev od eluvijalnih, pa u deluvijalnim, proluvijalnim i aluvijalnim, od kojih
su sačuvani samo najmlađi - holocenski) i u neogenim jezerskim sedimentima (kao
bazalni i intraformacioni klastiti).
Budući da samo fragmenti plemenitih silicijskih minerala koji potiču iz silicijskih
ploča čine ekonomski značajne akumulacije (ležišta), one će biti podrobnije prikazane u
narednim izlaganjima.
2. SEDIMENTNA LEŽIŠTA
Sedimentna ležišta predstavljena su nanosnim (eluvijalnim, deluvijalnim,
proluvijalnim i aluvijalnim) i jezerskim ležištima (bazalnih i intraformacionih klastita).
Ova ležišta su nastala kao rezultat površinskog raspadanja (i to mehaničkog) primarnih
hidrotermalnih ležišta (silicijskih ploča) i potonje denudacije i akumulacije fragmenata
plemenitih silicijskih minerala (kalcedona, kvarca i opala, raznih boja) obrazovanih
prvopomenutim procesom.
3. NANOSNA LEŽIŠTA
Nanosna ležišta gore pomenutih plemenitih silicijskih minerala u ispitivanom
terenskom području javljaju se u holocenskim nanosima: eluvijalnim, deluvijalnim,
proluvijalnim i aluvijalnim. Ovi nanosi međusobno su povezani. Sva ekonomski značajna
nanosna ležišta sadrže plemenite silicijske minerale koji potiču iz napred pomenutih
silicijskih ploča, a javljaju se u vidu fragmenata različite krupnoće, oblika i stepena
zaobljenosti (u zavisnosti od načina i dužine transporta: gravitacionog, vodenim tokovima
- povremenim ili stalnim).
Eluvijalna ležišta
Eluvijalni nanosi sa sadržajem pomenutih plemenitih silicijskih minerala
obrazovani su na površini ispoljenim delovima silicijskih ploča, kao rezultat njihovog
površinskog (prvenstveno mehaničkog) raspadanja in situ. Čine ih uglasti (nezaobljeni)
fragmenti plemenitih silicijskih minerala, nesortirani po krupnoći. Prostraniji eluvijalni
nanosi su zastupljeni samo na mestima gde su silicijske ploče bile otkrivene na površini
terena, kao što je to bio slučaj kod ležišta Bučumet (rudna tela Bučumet I i Bučumetski
vis), Čvorović i Gajtan-Crvodik.
Eluvijalni nanosi u ispitivanom terenskom području čine sukcesivan niz sa
deluvijalnim i proluvijalnim, a posredno su povezani i sa aluvijalnim nanosima.
Izvestan, dosta ograničen, ekonomski značaj mogu imati samo eluvijalna ležišta
koja se nalaze na silicijskim pločama.
30