Genial lhr kompakt 1a

Ja ko przy k∏ad niech po s∏u ˝y wol na dys ku sja, w któ rej ak tyw nà stro nà sà ucznio wie cz´ sto
przej mu jà cy ini cja ty w´. In nym przy k∏a dem mo ˝e byç wy ko na nie pla ka tu na lek cji. Wzo ry te -
go ro dza ju mo ˝e my zna leêç w pod r´cz ni ku – patrz: pierw sza po dwój na stro na z roz dzia ∏u
pierw sze go. Sà one bar dziej cz´ Êcià lek cji ni˝ cz´ Êcià sa me go pod r´cz ni ka.
Na ba zie tych prze my Êleƒ za pla no wa no w wie lu miej scach se kwen cje lek cji, w któ rych
ucznio wie two rzà w∏a sne ma te ria ∏y.
4 Ro la gra ma ty ki w kompakt
Uwa gi ogól ne
Pla nu jàc za gad nie nia gra ma tycz ne uwzgl´d nio no wyniki ba daƒ nad przy swa ja niem dru -
gie go j´ zy ka, jak rów nie˝ ba daƒ dy dak tycz nych ostat nich dzie si´ ciu lat.
Roz ró˝ nie nie po mi´ dzy ucze niem si´ a przy swa ja niem
Ucze nie si´ ozna cza Êwia do mà i ste ro wa nà per cep cj´ struk tur i po j´ç abs trak cyj nych. Ucze -
nie od by wa si´ po przez skon cen tro wa nie na j´ zy ku, na gra ma ty ce oraz po przez Êwia do me
ucze nie si´ s∏ó wek. Przy swa ja nie ozna cza in te gra cj´ tych fak tów w nie od wra cal ne dzia ∏a nie j´ -
zy ko we. Pró by wy ra ˝e nia swo ich my Êli sà g∏ów nym Êrod kiem umo˝ li wia jà cym przy swo je nie
ob cych struk tur.
Lek cja j´ zy ka ob ce go kon cen tru je si´ jed nak za zwy czaj na ucze niu si´. W chwi li, gdy da na
struk tu ra zo sta ∏a wy uczo na i prze te sto wa na, prze cho dzi my do na st´p nych pro ble mów j´ zy -
ko wych. W szko le po Êwi´ ca si´ nie ste ty zbyt ma ∏o cza su za sto so wa niu wy uczo nych struk tur i
s∏ó wek, któ re two rzy pod sta w´ pro ce su przy swa ja nia j´ zy ka.
Wy bra ne ele men ty do ty czà ce teo rii na tu ral nej ko lej no Êci przy swa ja nia j´ zy ka ob ce go
Pla nu jàc pro gre sj´ gra ma tycz nà kie ro wa no si´ na st´ pu jà cy mi za sa da mi:
➞ od ele men tów ∏a twych do trud niej szych (kom plek so woÊç struk tu ry/mo˝liwoÊç nauczenia)
➞ od ele men tów cz´ sto sto so wa nych do (fre kwen cja struk tu ry/cz´ sto tli woÊç),
rza dziej u˝y wa nych
➞ od struk tur o du ˝ym za kre sie (po ten cja∏ trans fe ro wy struk tu ry/
wy daj no Êci do struk tur o ogra ni czo nym przy dat noÊç),
za kre sie wy daj no Êci
➞ od prze ko nu jà cych, zna nych (od nie sie nie do ucznia / wie dza wyj Êcio wa)
kon tek stów do no wych zwiàz ków
tre Êcio wych
➞ po dzia∏ prag ma tycz ny ma te ria ∏u (szcze gó ∏o wy po dzia∏)
gra ma tycz ne go
➞ wska zów ki od no Ênie se kwen cji (dajàcych si´ nauczyç).
gra ma tycz nych prze zna czo nych do
przy swo je nia o cha rak te rze
uni wer sal nym
Kry te rium mo˝liwoÊci nauczenia si´: Do tych czas ist nia ∏y tyl ko ba da nia, do star cza jà ce jed -
no znacz nych do wo dów na wcià˝ ta kà sa mà ko lej noÊç przy swa ja nia struk tur w przy pad ku
pierw sze go j´ zy ka. Ostat nio po ja wia si´ wi´ cej prze s∏a nek, nie tyl ko z du ˝e go pro jek tu ba daw -
cze go DIGS w za chod niej Szwaj ca rii, któ re wska zu jà na ist nie nie sta ∏ych przy swa ja nych sze -
re gów gra ma tycz nych, nie za le˝ nych od struk tur gra ma tycz nych, ja kie wpro wa dza si´ w pod -
r´cz ni ku. Nie za prze czal nym fak tem jest, i˝ zda nia w stro nie czyn nej po win ny byç uczo ne i
przy swa ja ne przed zda nia mi w stro nie bier nej, wy po wie dzi twier dzà ce przed prze cze nia mi,
a zda nia g∏ów ne przed zda nia mi po bocz ny mi. Na wet ucznio wie za awan so wa ni po wie lu çwi -
cze niach po pe∏ nia jà licz ne b∏´ dy przy sto so wa niu od mia ny przy miot ni ków. Ba da nia nad na -
tu ral ny mi se kwen cja mi w pro ce sie ucze nia si´ wska zu jà, ˝e ist nie je wie le in nych na tu ral nych
sze re gów ucze nia si´, któ re nie za wsze spe∏ nia jà kry te rium „od ele men tów ∏a twych do trud -
niej szych”. Ba da nia do wo dzà rów nie˝, ˝e uczeƒ na wcze snym eta pie na ucza nia nie jest w sta -
nie bez b∏´d nie opa no waç nie któ rych struk tur gra ma tycz nych nie zb´d nych w na ucza niu po -
czàt ko wym. W kon se kwen cji po wy˝ szych fak tów, wie le struk tur ge ne ral nie stwa rza jà cych pro -
ble my na da nym eta pie na ucza nia, ale jed no cze Ênie oce nio nych ja ko nie zb´d ne, jest wpro wa -
dza nych doÊç wcze Ênie w pod r´cz ni ku, choç jed no cze Ênie przy zwa la si´ na to le ran cj´ b∏´ dów
9