07.02.2015 Views

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

BAШ REDAKTORDAN - turan-sam

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

(BDU-da kичиk bиr шюbя иstиsna olmaqla), baшqa иxtиsaslar<br />

цzrя tяhsиl almыш gяnclяrиn fяlsяfя цzrя magиstraturaya cяlb<br />

olunmasы цчцn шяraиt yaradыlmamasы Azяrbaycanda fяlsяfяnиn<br />

иnkишafыna иmkan vermиr. Bu иxtиsasa sosиal sиfarишиn<br />

az olmasы иsяsяbяb kиmи gюtцrцlя bиlmяz. Яksиnя, bu fakt<br />

tяhsиl sиyasяtиnиn юzцnя vя иctиmaи rяyиn formalaшdыrыlmasыnda<br />

ишtиrak edяn qurumlarыn fяalиyyяtиnя tяnqиdи nяzяr<br />

salыnmasыnы tяlяb edиr.<br />

Hazыrda юlkяmиzиn orta mяktяblяrиndя fяlsяfи bиlиklяrиn<br />

яsaslarы“Иnsan vяcяmиyyяt” fяnnи чяrчиvяsиndяюyrяdиlиr. Lakиn<br />

юyrяdиlиrmи Proqram var, dяrslиklяr var, lakиn fяnnи tяdrиs<br />

etmяk цчцn mцяllиmlяr hazыrlanmadыьыndan, bu иш dиgяr fяnn<br />

mцяllиmlяrиnя hяvalя edиlиr kи, bu da, tяbии olaraq, gюz lя nи lяn<br />

sяmяrяnи vermиr. Nяtиcяdя bиz юzцmцzц aldatmыш oluruq.<br />

Maraqlыdыr kи, Tяhsиl Nazиrlиyиnиn atdыьы addыmlardan bиrи<br />

dя “Иnsan vя cяmиyyяt” proqramыnы dяyишmяk, onu яvvяlkи<br />

fяlsяfи mяzmundan “xиlas etmяk” – fяlsяfяsиzlяшdиrmяk ol -<br />

muшdur. Son vaxtlar aspиranturada иxtиsas fяlsяfяsи цzrя<br />

dяrslяrиn keчиlmяsи vя namиzяdlиk mиnиmumunun verиlmяsи<br />

dя иxtиsara salыnmышdыr kи, bu da fяlsяfяyя mцnasиbяtиn<br />

mцs bяt yox, mяnfи иstиqamяtdя dяyишdиyиndяn xяbяr verиr.<br />

Gюrцnцr, Azяrbaycanda fяlsяfяyя mцnasиbяt bяzяn fяlsяfя<br />

цzrя elmи dяrяcяsиolan kadrlarыn real sяvиyyяsиndяn, mя -<br />

nяvи keyfиyyяtlяrиndяn, elmи nцfuzundan asыlы vяzиyyяtя dц -<br />

шцr. Lakиn яgяr yцksяk иxtиsaslы fиlosoflarыmыz azdыrsa, bu -<br />

nun цчцn fяlsяfяnи mяhdudlaшdыrmaq yox, яksиnя, ona<br />

dиqqяt vя qayьыnы artыrmaq lazыmdыr.<br />

Чaьdaш tяhsиlиmиzиn яn bюyцk problemlяrиndяn bиrи dя<br />

fяlsяfи elmlяr sahяsиndя alи mяktяb mцяllиmlяrиnиn hazыrlanmasы,<br />

tяkmиllяшdиrиlmяsи vя yenиdяn иxtиsaslaшmasы mяsяlя -<br />

sи dиr. Belя gцman etmяk olardы kи, bu иш hяr bиr иxtиsas цzrя<br />

яn qabaqcыl sayыlan alиmяktяbиn bazasыnda tяшkиl oluna bиlяr<br />

vя bцtцn unиversиtetlяrиn vя AMEA-nыn da яn yaxшы mцtя xяs -<br />

sиslяrи bura cяlb oluna bиlяr. Lakиn tяяssцf kи, hazыrda Azяr -<br />

baycanda alи mяktяb mцяllиmlяrи иbtиdaи sиnиf mцяllиmи hazыrlayan<br />

Mцяllиmlяr Иnstиtunun bazasыnda “tяkmиllяшdиrиlиrlяr”.<br />

Ola bиlsиn kи, bяzи elm sahяlяrи цzrя alи mяktяb mцяllиmlяrи<br />

vaxtaшыrы tяkmиllяшmя kursu keчmяsяlяr dя, elя bюyцk<br />

facия olmaz. Чцnkи dяqиq elmlяr sahяsиndя mцяyyяn ye -<br />

nиlиklяr olsa da, onun tяdrиsи цчцn nяzяrdя tutulan яsas hиs -<br />

sяsи, demяk olar kи, dяyишmиr. Lakиn elя sahяlяr dя vardыr kи,<br />

mцstяqиllиk яldя etdиkdяn vя иdeolojи sиstem dяyишdиkdяn<br />

sonra onlarыn kюklц surяtdя dяyишиlmяsиnя vя bu sahяdяkи<br />

mцяllиmlяrиn yenииdeolojи prиnsиplяr яsasыnda tяzяdяn hazыrlanmasыna<br />

bюyцk ehtиyac yaranmышdыr. Bu deyиlяnlяr иlk nюv -<br />

bяdя fяlsяfя vя иctиmaи-sиyasи fяnn mцяllиmlяrиnя aиddиr.<br />

Lakиn tяяssцf kи, Azяrbaycanda yenи иctиmaи-иqtиsadи sиs -<br />

temя keчиdlя baьlы aparыlan иslahat ancaq kafedralarыn adы -<br />

nы dяyишmяk vя “marksиst-lenиnчи fяlsяfя” яvяzиnя-“fяlsя -<br />

fяnиn яsaslarы”, “elmи kommunиzm” яvяzиnя-“polиtologиya”,<br />

“partиya tarиxи” яvяzиnя яvvяlcя “sиyasи tarиx”, sonra иsя<br />

“Azяrbaycan tarиxи”, “elmи ateиzm” яvяzиnя “dиnшunaslыq”<br />

yazmaqla tamamlanmышdыr. Proqramlar dяyишsя dя, mцяllиmlяrиn<br />

dцnyagюrцшцnцn vя bиlиk daиrяsиnиn dяyишmяdиyи<br />

heч kиmиnarahat etmяmишdиr. Tяsяvvцr etmяk чяtиndиr kи,<br />

юmrц boyu Sov. ИKP-nиn necя yaranmasыndan, V.И. Lenиnиn<br />

hяyat vя fяalиyyяtиndяn, partиya qurultaylarыnыn tяfsиlatыndan<br />

dяrs keчmиш иnsanlar bиrdяn-bиrя “sиyasи tarиx” kиmи<br />

yenи vяmцrяkkяb bиr fяnnиn tяdrиsиnя necя keчя bиlяrlяr<br />

Hяmиn mцяllиmlяr 90 dяqиqя яrzиndя tяlяbяqarшыsыnda nя<br />

иsя demяk mяcburиyyяtиndя olduьundan, yenя dяяsasяn<br />

partиya tarиxиndяn bиldиklяrиnи danышmayacaqlarmы<br />

Yaxud dцnyagюrцшц ateиzиmlя yoьrulmuш vяancaq ate -<br />

иstlяrиn fиkrиnи bиlяn mцяllиm dиnи dяyяrlяrи necя tяblиь edя<br />

bиlяr Яlbяttя, юz цzяrиndя чalышan vя yenи иdeolojи tяmяllяrя<br />

яsaslanan bиlиklяrи sяrbяst surяtdя mяnиmsяyяn mцяllиmlяr<br />

dя vardыr. Lakиn belя mцhцm bиr mяsяlяnи ayrы-ayrы<br />

шяxslяrиn иnkишafыna buraxmaq vя bu fяnlяr цzrя “tяkmиllяшmя”<br />

daha doьrusu yenиdяn иxtиsaslaшma иstиqamяtиndя<br />

yaxшы tяшkиl edиlmиш, цmumdюvlяt sяvиyyяlи иш aparmamaq<br />

facияvи nяtиcяlяrя gяtиrя bиlяr.<br />

Bяlи, alи mяktяblяrdя иctиmaи-sиyasи fяnlяrи tяdrиs edяn<br />

mцяllиmlяrиn yenиdяn иxtиsaslaшmasы цчцn tяxиrяsalыnmaz<br />

tяdbиrlяr gюrцlmяlиdиr. Яks tяqdиrdя, bu fяnnlяrиn tяdrиsиnиn<br />

heч bиr mяnasы yoxdur. Alи mяktяb rяhbяrlяrиnиn vя genиш<br />

иctиmaиyyяtиn bu fяnlяrя mяnfи mцnasиbяtlяrиnи formalaшdыran<br />

sяbяblяrdяn bиrи dя budur.<br />

Tяdrиs planlarыnыn, proqramlarыn vя dяrslиklяrиn hazыrlanmasы<br />

иsяelя bюyцk mиqyaslы elmи tяdqиqat ишlяrи vя araш -<br />

dыrmalar tяlяb edиr kи, onu nяиnkи fяrdи mиqyasda, heч unи -<br />

versиtet mиqyasыnda da hяyata keчиrmяk mцmkцn deyиl.<br />

Bц tюvlцkdя юlkяnиn tяhsиl sиyasяtиnи mцяyyяn etmяk, tяlиm<br />

vя tяrbиyя sahяsиndя stratejи proqramlar hazыrlamaq цчцn<br />

tяhsиl fяlsяfяsиnиn elmlяrиn иnkишafыna vя alыnan nяtиcяlяrиn,<br />

habelя qabacыl tяcrцbяlяrиn bцtцn юlkя mиqyasыnda yayыlmasыna<br />

ehtиyac yaranыr.<br />

Bu olduqca bюyцk bиr mяsulиyyяtdиr. Vahиd tяhsиl sиya -<br />

sя tиnя яsaslanan tяhsиl sиstemи bцtюv orqanиzm kиmиdиr. Bu<br />

orqanиzmиn sяmяrяlи surяtdя иdarя olunmasы цчцn bцtцn<br />

struktur sяvиyyяlяrиndя иdarяetmяnиn tяkmиllяшdиrиlmяsи иlя<br />

yanaшы, tяlиm-tяrbиyя prosesиnиn dя modernlяшdириlmяsиnя,<br />

иnsan amиlиnиn юnя чяkиlmяsиnя bюyцk ehtиyac vardыr.<br />

Bunu da qeyd etmяk иstяrdиk kи, Иslam dцnyasыnda fяlsяfя<br />

dedиkdя, bиz heч dяИslam fяlsяfяsиnи nяzяrdя tutumuruq.<br />

Sюhbяt dиn fяlsяfяsиndяn deyиl, mиllи-fяlsяfи fиkиrdяn<br />

gedиr. Dиn amиlи mиllи amиlиn strukturunda bиr komponent<br />

kиmи nяzяrя alыnыr. Lakиn bu amиl Иslam dиnиnя иtaяt edяn<br />

bцtцn xalqlarыn mиllиmяfkurяsиnя vя mиllиfяlsяfи fиkrиnя daxиl<br />

olmaqla bиrlяшdиrиcи rol oynayыr.<br />

Bиz Tцrk mиllи юzцnцdяrkиndяn danышarkяn, onun elmиnяzяrи<br />

иfadяsи olan Tцrk fяlsяfи fиkrиndяn чыxыш etmяyя чalышacaьыq.<br />

Burada fяlsяfи fиkrиn mяnsubиyyяtи onun bиr mцsяlman<br />

vя ya xrиstиan dцшцncяsи, yaxud bиr яrяb vя ya Tцrk<br />

dцшцncяsи иlя mцяyyяnlяшmиr. Baшqa sюzlя desяk, sюhbяt<br />

mцяllиfиn dиnи vя mиllи mяnsubиyyяtиndяn deyиl, onun иrяlи<br />

sцrdцyц fяlsяfи tяlиmиn hansы mиllи tяfяkkцrц daha чox иfadя<br />

etmяsиndяn gedиr.<br />

Fяlsяfи tяlиmlяrиn mиllи юzцnяmяxsusluьunun tяzahцrц<br />

mяsяlяsи чox иncя bиr mяsяlяdиr vя tяяssцf kи, hяlя иndиyяdяk<br />

layиqиncя юyrяnиlmяmишdиr. Buna gюrяdиr kи, юzц mюmиn<br />

olan шяxsиn юz dиnиnя yad bиr tяlиmиn tяsиrи altыnda yaz -<br />

dыqlarыnыn (tяbии kи, юzц dя fяrqиnя varmadan) яslиndя kиmин<br />

dяyиrmanыna su tюkdцyцnц mцяyyяnlяшdиrя bиlmяsи цчцn<br />

яvvяlcя bu yюndя meyarlar sиstemи hazыrlanmalыdыr. Чцnkи<br />

fяlsяfи tяlиmиn mиllи vяdиnииdentиfиkasиyasы чox yцksяk me -<br />

todolojи hazыrlыq tяlяb edиr. Bиzиm dя mяqsяdиmиz mяhz mиllи<br />

юzцnяmяxsusluьun fяlsяfи tяlиmlяrdя иfadя olunmasы mяsя -<br />

lяlяrиnи araшdыrmaq, dяrslиklяrdя mиllи mяfkurяdяn vя mиllи<br />

иfadяцslubundan чыxыш edиlmяsи zяrurяtиnи яsaslandыrmaqdыr.<br />

22 ТЦРК EЛИ / OKTYABR-2009, No:5

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!