BAШ REDAKTORDAN - turan-sam
BAШ REDAKTORDAN - turan-sam
BAШ REDAKTORDAN - turan-sam
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tцrk tarиxиnиn<br />
qapalы sяhиfяlяrи<br />
Яlяkbяr Яlяkbяrov<br />
tarиx elmlяrи namиzяdи<br />
“Xalqы tarиxиndяn mяhrum etsяn, qul qazanarsan”<br />
Rus xalq mиsalы<br />
Azяrbaycan Qяdиm Шяrqиn tяrkиb hиssяsиdиr. Qяdиm<br />
Azяr baycanыn яhalиsи, яsasяn dяTцrklяr, Qяdиm Шяrqиn dиgяr<br />
xalqlarы иlяbиrlиkdя dцnya mяdяnиyyяtиnя чoxlu tюhfяlяr vermишdиr.<br />
Xцsusиlя qeyd olunmalыdыr kи, 200 иllиk tяqиblяr vя<br />
rep ressиyalara baxmayaraq, Tцrk dиlи юz yaшamaq qabиlиy -<br />
yя tиnи sцbuta yetиrя bиlmишdиr vя onu qяdиm yяhudи, yunan,<br />
latыn vя ermяnи dиllяrи иlя bиr cяrgяyя qoymaq olmaz.<br />
Яgяr bиz mцqяddяs kиtablara яsaslansaq gюrяrиk kи,<br />
bцtцn иnsanlarыn mяnшяyи eynи kюkdяndиr. Lakиn mцasиr Qяrb<br />
termиnologиyasы mяqsяdlи olaraq ayrы-seчkиlиk yaratmaqla<br />
bяшяrиyyяtи “Qяrb” vя “Шяrq” prиnsиplяrи яsasыnda bюl mяyя<br />
davam edиr. Aydыndыr kи, Allah (c.c.) qarшыsыnda yal nыz цmum -<br />
bяшяrи dяyяrlяr mюvcuddur vя bяшяrиyyяtиn Шяrq-Qяrb prиnsиpи<br />
яsasыnda bюlцшdцrцlmяsи yalnыz mцяy yяn иdeologиyanыn<br />
xиdmяtиdиr. Bu иdeologиyanыn яsasыnda иsя hяmишя “parчala vя<br />
hюkmranlыq et” (dиvиde et empera) sиyasяtи durub.<br />
Qeyd etmяlиyиk kи, mцasиr dюvrdя qarшыlaшdыьыmыz bцtцn<br />
bяlalar uzunmцddяtlи bиr prosesиn nяtиcяsиdиr. Avropada ka -<br />
pиtalиst mцnasиbяtlяrиnиn meydana gяlmяsи, reformasиya,<br />
mцstяmlяkячи иmperиyalarыn yaranmasы, “mяdяnи” Avropa -<br />
nыn vя “gerиdя qalmыш” Шяrqиn qarшы-qarшыya qoyulmasы, onun<br />
nяtиcяsи kиmи иsя “avropamяrkяzчиlиyиn” yaranmasы bиr чox<br />
Qяrb mцtяxяssиslяrиnи metodolojи baxыmdan dцzgцn иstиqamяtlяndиrmяdи.<br />
Hяmиn proseslяrиn nяtиcяsиdиr kи, ha zыrda<br />
bиz “Qяrb qlobalиzmи” иdeyasы иlяqarшы-qarшыya qal mышыq. Bu<br />
cцr yanaшmanыn bиr adы da “иkиlи standartlar”dыr.<br />
Peyьяmbяrиmиz salavatullah demишdиr kи, “юzцnц dяrk<br />
edяn, Allahыnы (c.c.) da dяrk edяr”. Шцbhяsиz, юzцnц tanыmayan,<br />
юzцnя hюrmяt etmяyяn шяxs (mиllяt) dиgяrиnя (yaxы -<br />
nыna) dя hюrmяt edя bиlmяz. Buna gюrя dя, mцasиr dюvrdя<br />
яsl mяnada beynяlmиlяl olmaq цчцn hяr bиrиmиz иlk olaraq<br />
юzцnц, юz xalqыnы, yяnи xalqыnыn qan yaddaшыna яsalanan vя<br />
mиnиllиklяrlя onun adяt-яnяnяlяrиnи formalaшdыran “mяn”иnи<br />
dяrk etmяyи bacarmalыdыr. Xalqыmыzыn hansы maddи-mяdяnи<br />
varlыqdan qиdalandыьыnы baшa dцшmяsяk, bиz “bиz” ola<br />
bиlmяrиk. Rus xalqыnыn gюzяl el mиsalы var: “Hяr bиr qяpиk<br />
manatы qoruyur”. Buna gюrя dя, hesab etmяk olar kи, “mяnmиllяt-Vяtяn”<br />
anlayышlarы qarшыlыqlы olaraq bиr-bиrиnя baьlы vя<br />
ayrыlmazdыlar, onun da nяtиcяsиndя “bиz” anlamы formalaшыr.<br />
Qяrb qlobalиzmиnиn demokratиya pяrdяsи altыnda gяtиrdиyи<br />
“иdeyalar” иsя mяhz hяmиn adы чяkиlяn vяhdяtиn parчalanыb,<br />
mяhv edиlmяsиnя yюnяlmишdиr.<br />
Vяtяnиnиn gяlяcяyиndяn narahat olan hяr bиr vяtяndaш<br />
kиmи dцшцnцrцk – bяs nя baш verdи kи, bu cцr nяhяng mad -<br />
dи-mяnяvи dяyяrlяrя malиk olan xalqыmыz qыsa mцddяt яr -<br />
zиndя Qяrbиn sиyasи vяиqtиsadи ekspansиyasыna mяruz qala<br />
bиldи Bиzиm яcdadlarыmыz hansы sяhvlяrи buraxdыlar kи, XVIII<br />
яsrdя цmumи яrazиsи 421,6 mиn кm 2 olan Azяrbay canы mы zыn<br />
hal-hazыrdakы sahяsи 86,6 mиn кm 2 -dиr. Яlbяttя, bцtцn bunlar<br />
sosиolojи vя kulturolojи elmlяrиn tяdqиqat obyektlя rи dиr.<br />
Bиzиm qarшыya qoyduьumuz mяqsяd иsя xalqыmыza “Qяr bиn”<br />
цmumdцnya hюkmranlыьы namиnя tarиxиmиzи necя saxtalaш -<br />
dы rыb, bиzи hansы mиrasdan mяhrum etmяsиnи gюs tяrmяkdиr.<br />
IX яsrя aиd olan Bиzans salnamяsиndя avar xaqanlы ьы nыn<br />
daьыlmasы haqqыnda maraqlы mяlumatlar var: bunlar Tцrkbulqar<br />
xaqanы Krumun яsиrlиyиndя olan avar dюyцшчцlяrиnиn<br />
etиraflarыdыr. Gюrцш zamanы Krum xan avar dюyцшчцlяrиndяn<br />
soruшdu: “Necя dцшцnцrsцz, nяyя gюrя aьalarыnыz vя xal qы -<br />
nыz talan edиldи” Onlar belя cavab verdиlяr: “Яvvяl, xaqa nы -<br />
mыzы hяqиqи vя dцzgцn olan mяslяhяtчиlяrdяn mяhrum edяn<br />
mцbahиsяlяr nяtиcяsиndя hakиmиyyяt natяmиz adamlarыn<br />
яlиnя keчdи. Sonra xalqыn qarшыsыnda hяqиqяtи qoruya bиlяn<br />
hakиmlяr yollarыnы azdыlar. Bunun яvяzиndя onlar rиyakarlar<br />
vя oьrularla qardaшlaшdыlar; шяrabыn bolluьu иsя sяrxoшluьa<br />
sяbяb oldu vя avarlar fиzиkи cяhяtdяn zяиflяyяrяk aьыllarыnы<br />
иtиrdиlяr. Nяhayяt xыrda alverя meyl gцclяndи, avarlar alverчи<br />
oldular. Bиrи dиgяrиnи aldadыr, qardaш qardaшыnы satыrdы.<br />
Bunlar, hюkmdar, rusvayчы fяlakяtиmиzиn sяbяblяrиdиr”.<br />
Tяяssцflя qeyd olunmalыdыr kи, SSRИ-dя kommunиst vя<br />
“velиkorossиzm” иdeologиyasы hюkm sцrdцyц шяraиtdя xal qы -<br />
mыzыn tarиxи qяrяzlи olaraq saxtalaшdыrыlыrdы. Bu baxыmdan<br />
sovet vяbяzиyerlи tarиxчиlяr hяmиn yabanчы иdeologиyaya яsas -<br />
lanaraq, xalqыmыzы Иran-Qafqaz-Tцrk etnиk elementlяrиnиn<br />
qarышыьы nяtиcяsиndя meydana gяlmяsи иdeyasыndan иndиyя<br />
kиmи яl чяkmиr.<br />
Azяrbaycan xalqыnыn tarиxиnиn bцtцn saxtakarlыqlarыna<br />
baxmayaraq, heч kяs цчцn sиrr deyиl kи, yerlи Tцrklяr Tцrk<br />
Dцnyasыnыn tяrkиb hиssяsиdиr. Buna gюrя dя yerlи Tцrklяrиn<br />
tarиxи baшqa Tцrk xalqlarыnыn tarиxиndяn ayrыlыqda юyrяnиlя<br />
bиlmяz. Mяhz, yerlи Tцrklяrиn dиgяr Tцrk xalqlarыnыn tarиxи иlя<br />
bиr kontekstdя юyrяnиlmяsи Azяrbaycan xalqыnыn etnoge ne -<br />
zиnиn mцrяkkяb mяsяlяlяrиndяn bиrиdиr. Bu mяsяlяnиn mey-<br />
34 ТЦРК EЛИ / OKTYABR-2009, No:5