мустаҳкам оила – ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш гарови

Шу боисдан тасодифан воқea ҳодисаларнинг содир бўлиши турличабаҳоланади ва уларга бевосита алоқадор оила аъзолари турмуштажрибасидан келиб чиққан ҳолда, ё рағбатлантирилади ёки жазоланади.Мана бундай одилона амалга оширилган мулоқот таъсирида ўғил-қизлардадастлабки дилкашлик, хушмуомалалик, шахсий хатти-ҳаракатда вамулоҳаза юритишда мустақиллик, шахсий қарашлари сақланган ҳолда янгинорма ва талабларга мослашиш, ўз фаолияти учун жавобгарлик эмоционалзўриқиш даврида ўз-ўзини қўлга олишлик каби муҳим фазилатлар пайдобўлади.Оила муносабатларининг яна бир тури «Авторитар» деб аталиб, бундаотаонанинг обрўси ҳал қилувчи рол ўйнайди.Шахслараро тенг ҳуқуқлилик, эркин хатти-ҳаракат қилиш,ташаббускорлик, ўз аҳамиятини йўқота бошлайди.Оила аъзоларини юриш-туриш, хатти-ҳаракати кўпинча чеклабқўйилади.Ота-она томонидан тарбиявий таъсир ўтказишнинг асосий усули -жазолаш ҳисобланади.Бироқ онда-сонда рағбатлантириш усулидан фойдаланилганда ҳам, уболага маънавий озуқа бермайди. Фарзандларда ота-онага яқинлик, меҳрҳисси камаяди, кейинчалик бу туйғу узоқлашиш, «бегоналашиш»кечинмасига айланади.Оиладаги шахслараро муносабатлар уларни қониқтирмайди, натижадаодамови, тунд, ичимдагини топ, ташвишлик, хавотирлик каби ижтимоийнорма ва қоидаларга қийинчилик билан мослашишдан иборат характерхислатлари вужудга келади. Шу сабабдан оила аъзолари руҳий дунёсидасимпатия (ёқиш), эмпатия (ҳамдардлик), самимийлик, хайрихоҳлик кабиюксак инсоний ҳис-туйғулар жуда нурсиз ифодаланилади.Kўр-кўрона ва сўзсиз бўйсунишга асосланган муносабатлар негизидаётган тарбия қўрқоқ ва иродаси кучсиз шахсни таркиб топтиради.Шунингдек, оила ижтимоий тарбия ўчоғи тариқасида ўз аъзолари руҳиятива маънавиятига кaттa таъсир ўтказади: маълумки, одамийликнинг дурдонауруғлари худди шу тор муҳитда мурғак қалбли бола табиатига турли негизасосига қурилади: иқтисодий, мафкуравий ҳис-туйғу, ҳиссиёт, ахлоқийақлий,қариндош-уруғчилик, яқинлик, дўстлик ва биродарлик кабилар. Ўзўзиданмаълумки, оила қайси тоифага мансублигидан қатьий назар ўзаъзолари онгига иқтисодий, мафкуравий, ахлоқий, ақлий, ифодавий,ҳиссий жиҳатдан таъсир ўтказади, яъни инсон шахсини шакллантиришвазифасини ўтайди. Оилавий муносабатларни тўғри йўлга қўйиш ҳикматибуоила аъзоларининг бўш вақтини ташкил қилиш, ҳар-бир шахснингхусусиятидан келиб чиққан ҳолда режалаштириш, гоҳо сайр уюштириш,биргаликда оила даврасида маданий ҳордиқ чиқариш, хўжалик юмушинибажариш ва бошқалардир. Шу нарсани алоҳида таъкидлаб ўтиш керакки,131