мустаҳкам оила – ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш гарови

Салбий ахлоқий хусусиятлар шахсни жиноят содир этишига кўмаклашувчива унга шарт-шароит яратувчи муҳим омил ҳисобланади.Айрим криминологик адабиётларда оиладаги носоғлом муҳит таъсириостида ҳуқуқбузарлик содир этувчи шахслар қуйидагича таърифланади: а)шахснинг умумий йўналтирилганлигига зид бўлган, яъни ҳаётий вазиятларбилан тасодифий (25-30 фоиз); б) умумий шахсий йўналтирилганликбарқарорлигини ҳисобга олиб башорат қилинадиган, бироқ сабаб ва вазиятнуқтаи назаридан тасодифий (25-30 фоиз); в) шахснинг умумий-салбиййўналтирилганлиги билан, аммо жиноий йўналтирилганликка борибетмаган (30-40 фоиз); г) шахснинг жиноий йўналтирилганлиги натижасибилан (10-15 фоиз).Бизнингча, носоғлом оиладаги ижтимоий-руҳий муҳит таъсириостида зўравонлик қуйидаги криминоген низоли ҳолатларда акс этади:а) узоқ давом этган ва кучли низонинг жиноятчи шахс ташаббусибилан ҳал этилишида;б) жабрланувчининг низо келтириб чиқарувчи хатти-ҳаракатиннигнатижасида;в) жиноятчи ва жабрланувчининг ахлоқсиз ҳаёт тарзининг оқибатида;г) жабрланувчининг ҳуқуққа хилоф қилмиши натижасида тўсатданвужудга келган стрес ҳолатининг оқибатида;д) жиноятчи шахснинг ички шахсий низосини ҳал этиш жараёнида.Маълумки, инсон ҳаёти давомида ўзини ўраб турган ижтимоиймуҳитнинг таъсири остида бўлади. Шу боисдан ҳам, унинг шаклланишижараёнида маълум криминоген факторлар унга ижобий ёки салбий таъсирқилиб, инсон шахсида ижобий ёки салбий хусусиятлар шаклланиши варивожланишига таъсир қилади. Оиладаги муҳитнинг салбий таъсири воягаетмаган ёшларнинг мавжуд муносабатларга ўта таъсирчан бўлишиоқибатида жиноий ишлар содир этиш эҳтимоли билан характерлидир.Шахснинг салбий шаклланишини таъминловчи ахлоққа зид омилларгақуйидагиларни киритиш мумкин:а) биологик (наслдан-наслга ўтувчи хусусиятлар);б) оиладаги маънавий-руҳий муҳитнинг заифлиги;в) оила аъзолари ўртасидаги муносабатлар;г) ахлоққа зид бўлган хатти-ҳаракатлар;д) оиладаги шахслар ўртасида ғайриижтимоий муносабатлармавжудлиги;е) доимий равишда низо, жанжал ва келишмовликнинг мавжудлиги.ё) оилада ота-онанинг ёки бошқаларнинг ғайриижтимоий қарашлари;ж) оилада тарбиянинг йўқлиги;к) миллий қадрият ва анъаналарга ҳурматсизлик билан муносабатдабўлиш кабилар.Оилада жиноий зўравонликнинг содир этилишини таъминловчиносоғлом ижтимоий-руҳий муҳит жамият ҳаётининг барча соҳаларида298