мустаҳкам оила – ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш гарови

турмушда, оила ва жамоа орасида ўз ўрнини тополмаслик ҳолатлариуларнинг жамиятда ўз қадрини юқотишга олиб келади. Аввало шуниайтиш лозимки, ёш йигит-қизнинг ўсмирлик даври бизнинг шароитимиздаоилада, маҳаллада, мактабда, турли хил таълим-тарбия, спорт, кўнгилочаржойлардаги жамоаларда кечади. Агар мана шу занжирнинг бирортаси заифбўлса, ўсмир бу ерда ўзига нисбатан эътибор, ҳурмат, назоратни сезмаса,бошқа нарсаларни ўйлай бошлайди. Ўзининг дунёқараши, интилиши,борлиқни ўзида идрок этиши нуқтаи назардан келиб чиққан ҳолдакатталарга тақлид қилиш, ичишни, чекишни, ўзгалардан зўрроқ бўлишнихоҳлаб қолади. Ниятини амалга ошириш учун чора излайди. Ўзгалартаъсирига берилади. Натижада ёмонлар доирасига тушиб қолади. Агартезда ўсмирни бу йўлдан қайтариш чора-тадбирлари кўрилмас экан, уқинғир йўлга кириб қолиши ҳеч гап эмас.Кўпгина ҳолларда вояга етмаганларнинг жиноят йўлига киришида отаоналармактабни, ўқувчилар ота-онани, маҳаллани айблашади. Аслидаиллатнинг илдизи бошқа ерда. Ўқувчи мактабда бўлганида ўқитувчиларўсмирларни, айниқса, девиант характерли ўқувчиларни қаттиқ назоратостида тутиб турмайдилар. Шундай ҳолатлар бўладики, ўқувчи эрта тонгдамактабга кетдим дея мактабдан чиқади-ю, дарсга келмайди. Ота-она боламмактабда, ўқитувчи эса оиласида бирор иш чиқиб қолгандир, деб қўяқолади. Бу ҳол ўқувчиларнинг бошқа ишлар билан банд бўлишига заминяратади. Яъни дастлабки пайтдаги назоратсизлик ўқувчини «нима қилсамқилавераман, ҳеч ким ҳалақит бермайди», деган фикрга келишига олибкелади. Натижада интизомсизлик мунтазам тус олади. Бу ўз навбатидаўсмирнинг ёмонлар таъсирига тушиб қолишига олиб келади.Ўсмир тарбиясида оила, мактаб, маҳалла, ҳуқуқни муҳофаза қилишорганлари ўртасидаги ҳамкорлик ҳақида кўп гапирилади. Аммо буҳамкорлик аслида чинакамига бўлмаяпти. Баъзида мактабдаги айримўқувчилар томонидан ўқувчи заммасига юклатиладиган керакли, кераксизҳаражатлар ва ота-оналарнинг имконияти йўқлиги ўқувчини ўртоқлариданажралиб қолмасликка уриниши, унинг мустақил пул топишга интилишигаолиб келади. Жиноятчилар эса бу вазиятдан усталик биланфойдаланадилар. Кўп ҳолларда улар зўр болани сафларига қўшиболадилар. Бунга йўл қўймаслик учун девиант характерли бола учунбарчамиз масъул жавобгар эканлигимизни ҳис қилишимиз керак.Касбий-коммуникатив компетентли психолог «тарбияси қийин»болаларни қайта тарбиялашнинг психологик-педагогик йуналишларинибелгилаб беради. Яъни «тарбияси қийин» болаларни келтириб чиқарувчисабаблар ва уларни қайта тарбиялашнинг баъзи бир омилларини кўрибчиқамиз:1. Шахснинг биологик нуқсонлари:– сезги органларининг яхши ривожланмаганлиги;– ўқишга салбий таъсир этувчи олий нерв фаолиятини;199