мустаҳкам оила – ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш гарови

бошқариш, васийлик ва ҳомийлик, соғлиқни сақлаш, меҳнат ва аҳолиниижтимоий муҳофаза қилиш органларининг бу соҳадаги фаолияти вауларнинг ўзаро ҳамкорлиги такомиллаштирилган.Шунинг билан биргаликда вояга етмаганлар томонидан содирэтилаётган жиноятлар салмоғини камайтириш борасида ҳали ҳам амалгаоширилиши зарур бўлган ишлар кўп.Ёшлар ва ўсмирлар томонидан жиноят содир этишнинг энг асосийсабабларидан бири, баъзи кишиларда маънавий онгнинг салбий ўзгаришинатижасида ҳуқуқий онгда мавжуд бўлган камчиликлар ва криминогенмотивизация билан боғлиқ ҳолда онгнинг ўзгаришига таъсиркўрсатишидир, яъни вояга етмаганларда ҳуқуққа хилоф бўлган хулқаксарият ҳолатларда салбий таъсир туфайли вужудга келади. Шунингдек,катта ёшдаги шахслар томонидан вояга етмаганларни жиноийқилмишларга жалб этиш ҳолатлари ҳам сабаб бўлмоқда.Ўзбекистон Республикасининг 1994 йил 22 сентябрь куни қабулқилинган Жиноят-процессуал кодексида биринчи марта воягаетмаганларнинг жиноятлари ҳақидаги ишларни юритиш меъёрлариалоҳида боб қилиб махсус ажратилдики, бу жиноят – процессуал қонунҳужжатларини такомиллаштириш, вояга етмасдан жиноят содир қилганшахсларнинг ишларини кўришда хатоларга йўл қўймаслик имкониниберади.Жиноят-процессуал кодексида вояга етмаганларнинг жиноятлариҳақидаги ишларни юритишнинг алоҳида берилиши 1985 йилда БМТтомонидан қабул қилинган вояга етмаганлар тўғрисидаги стандартлар,1989 йилдаги БМТнинг болаларни ҳимоя қилиш Конвенцияси асосида вабошқа халқаро ҳуқуқий меъёрлар асосида ишлаб чиқилган. Бу тоифадагишахсларга нисбатан жиноят ишлари юритишни алоҳида бобдакўрсатилиши қонунларнинг уларга нисбатан ўзга меъёрлар асосидақўлланиши билан боғлиқдир.Вояга етмаганларга оид жиноят ишларини юритишда уларнингижтимоий-руҳий ҳолатларини ҳисобга олиш эътиборга моликдир. 14ёшдан 18 ёшгача бўлган шахсларда бир томондан етуклик аломатлари,яъни уларда мустақилликнинг шаклланиши, ўзини тута билиш ва идорақилиш намоён бўлса, иккинчи томонидан уларда ижтимоий улғайишнингдавом этаётганлиги (мактаб ёки бошқа билим даргоҳида ўқишни давомэттириши, жамиятда ўз ўрнини топишга интилиш, муомала лаёқатинингривожи) кўринади.Вояга етмаганлар жиноятчилигига қариш кураш умумийжиноятчиликка қарши курашнинг ажралмас бир қисми ҳисобланади.Фикримизча, умумий жиноятчилик сабаблари вояга етмаганларжиноятчилиги сабаблари билан узвий боғлиқдир.Вояга етмаганларнинг жиноятлари ҳақидаги ишларга алоҳидаёндашишни ҳисобга олиб, қонунга алоҳида тергов ҳаракатларини юритиш270