AC- 1_2_ pp. 53 - 98.pdf

این رویدادها چقدر انسان ژاپنی خسته و غمگین است..«حسرت خوردن ما ناشی از مقایسهس پی دائمی میان ما و آنهاست ‏.ما غمگین و بخت برگشته ایم بدون وجود تولیدی کهمرهمی بر دلمان باشد و اشکهایمان را تیمار کند.‏ ما نسلی هستیم که در هیچ هیچ مسألهایبه حل نهایی نرسیده است.حرکت به سمت توسعه را همزمان با ژاپن آغاز کردیم منتهیپایمان در مانع گیر کرد و توقف نمودیم و آنها با سرعت موشک از ما دور شدند . در حالحاضر هر دو حال بدی را تجربه می کنیم.آنها پیش رفتند و ما عقب ماندیم اما چه جالبکه هر دو یک حال را تجربه می کنیم!«مسافت نسبت به ژاپن او را به این قناعت رسانده کهژاپن علی رغم زیبایی های طبیعی و پیشرفت فناورانه،انسانی غمگین را در بستر خود تقدیمجهان کرده است.غمگین تا سر حد افسردگی ‏.غمگین تا سرحد مرگ!‏تصویر ژاپن که از بیرون زیبا وفریفتنی واز درون ناراحت کننده و مشوش...برخی امروزهیه این نتیجه رسیده اند که خورشید ژاپن در حال افول است و همین طور خورشید چهارببر آسیا که از ژاپن الگو گرفته اند.‏امروزه بسیاری از کارشناسان عرب دیگر تمایلی به استفاده از مدل ژاپن ندارند زیرا آن راکپی برداری از غرب می دانند.‏ برخی دیگر علت عدم استفاده از آن را منطبق دانستن آنبا با شرایط خاص و بومی ژاپن می دانند که بهره برداری از آن را در کشورهای عربی شبهغیر ممکن می سازد.در هر صورت آنچه امروزه شاهد آن هستیم استفاده از الگوی غربدر برنامه های توسعه ی جهان عرب هستیم که به دلیل ناهمخوانی پروژ نهضت های عربیدر طول قرن 20 با توقفی طوالنی روبرو شده است.‏سخن پایانی:‏ژاپن خورشد تابان یا خورشید در حال افولبسیاری از کارشناسان ژاپنی بر این عقیده اند که باید میان دو جریان نو آوری در ژاپنتمایز قائل شد.اولی"‏ نو آوری در خدمت نیروی نظامی ارتش " که در نیمه ی قرن 19آغاز شد و با سقوط ژاپن توسط ارتش آمریکا در سال ‎1945‎به پایان رسید.دومی"نو آوریدر خدمت جامعه"که در نیمه ی دوم قرن ‎20‎پایه گذاری شد و تاکنون نیز در پرتو قانوناساسی ژاپن دادمه دارد.این حرکت کامال صلح آمیز بوده چرا که بعد از جنگ جهانیدوم ژاپن توسط جامعه ی بین المللی خلع سالح گشت.بسیاری از صاحبنظران عرب بهاین تمایز توجه نکرده و توجه خود را به جریان نو آوری در خدمت ارتش مذول داشتهاند در حالی که نهضت دوم برای ما ژاپنی هامفیدتر و شایان توجه بیشتری است.‏ علتاین مساله نیاز کشورهای عربی به مسلح نگه داشتن خود جهت مقابله با اشغال اسرائیل درفلسطین بوده است.اهمیت این مسأله پس از ‎11‎سپتامبر ‎2001‎و اشغال افغانستان و عراق وشکل گیری تهدید بر علیه نظام های سیاسی جهان عرب توسط قدرتهای نظامی افزایشیافته است.برای همین بعضی از کارشناسان عرب فایده ایدر پرداختن به مقوله های فرنگیآمریکا و غرب جهت استفاده از تجارب آنان در توسعه ی کشورهای خود مانند آنچه کهژاپن و آلمان کرد،‏ نیافتند.‏برخی دیگر نیز در نگریستن به ژاپن با نگاهی غربی و نه عربی مسیر افراط را در پیشگرفتند.مقاالت طوالنی را در این رابطه نگاشتند که پیشرفت ژاپن دست ساز آمریکاستو ببرهای آسیایی چیز جز ببرهای دست پرورده ی آمریکا نستند که زخمی در قفس نگهداری می شوند.آنها نصیحت به عدم استفاده از الگوی این گشورها کردند زیرا آن رامقدمه ی بازگشت دوباره ی استعمار به کشورهای عربی می دانند.‏به همین دلیل روابط فرهنگی مایان کشورهای عربی و ژاپن علی رغم تبادالت تجاریگسترده بسیار ناچیز شکننده و با سوگیری هایمنفی همراه است.‏تعداد پژوهشگران ژاپنی در رابطه با مسائل جهان عرب فراتر از ‎100‎نفر است که در مراکزآموزش عالی و دانشگاه های ژاپن پراکنده اند.»نوتاهارا«در سال ‎2001‎کتابی را تحتعنوان"عرب ‏:نقطه نظر ژاپنی " به زبان عرب منتشر ساخت.‏ در مقابل کارشناسان عربی کهتوانستند زبان ژاپنی را به خوبی فرابگیرند و اسناد نهضت را به زبان اصلی آن مطالعه کنندبسیار کم هستند.بیشتر اندیشمندان عرب هموراه به تکرار مقوله های کشورهای غربی وآمریکایی در بررسی ژاپن اکتفا کردند مقوالتی که حرکت پیشرفت آن را منفی و پستمی¬شمرد و آن را حقیقی نمی داند.مقوله هایی که بسیار سوگیرانه هستند و می خواهنداز ارزش نهضت ژاپن به عنوان یک الگو برای تمام جهان بکاهند ‏.اما مطالعاتی که در پیتبیین چهره ی واقعی ژاپن در جهان عرب هستند و توسط کارشناسان عرب به صورتعلمی تحلیل و بررسی شده اند امروزه رو به افزایش است.مقاالتی که نه از ورای عینکبدبینی غرب بلکه با نگاهی عربی به مسائل ژاپن نگریسته اند.‏تأکید این قبیل مقاالت بر توانایی ژاپن در تربیت نیروی انسانی ماهر و نه غارت اموال دیگرملتهای تحت سلطه است.اما همچنان الگوبرداری جهان عرب با مشکلی جدی روبروست.‏کارشناسان ژاپنی به شدت مؤلفه های پیشرفت نظامی را مورد انتقاد قرار می دهند زیراتلخی تجربه بمبهای هسته ای آمریکا به کامشان مانده است.با این که قانون اساسی ژاپندر سالهای اولیه اشغال آمریکا همراه بود ژاپنی هاهمچنان ‏"نو آوری در خدمت ارتش"‏را رد می کنند.زیرا جنبه های مثبت نوآوری در خدمت جامعه را که همراه با افزایش رفاهاقتصادی ‏،پیشرفت تکنولوژیکی و علمی بوده است را تجربه کرده اند.در مقابل بسیاری ازپژوهشگران عرب اسیر نگاه تک بعدی خود به ژاپن در زمان نهضت امپراتور میجی ماندهاند.‏ آنها شگفت زدگی و ستایش خود را به ‏"فلسفه ی قدرتی"‏ که ژاپن را در مدت زمانکوتاهی به یک نیروی تأثیر گذار در معادالت جهانی تبدیل کرد،همواره در آثارشاننمایان می کنند.‏84کالم را با اینسخن خالصهمی کنم کهداشتن نگاهیعربی به ژاپنمستلزم مطالعهی نقدگونه وکمال برتمامجوانب نهضتو فرهنگژاپن است‏.دروسی مبتنیبر نحوه یتشکیل دولتید مو کر ا سیبر اساسمبانی صلحآمیز،‏ تأسیسجامعه ی رفاهو پیشرفتفناورانه ،استقرار طبقهی متوسط واز بین بردنفقر،‏ حمایتمحیط زیستو سرمایهگذاری درست ‏،کاهش جرائم و تبادل مواد مخدر و بیماری های گوناگون را می تواناز ژاپن گرفت.‏الزم به ذکر است که ببرهای آسیا به جای تقلید ‏،نگاهی آسیایی به ژاپن داشتند و بر عواملمثبت فرهنگی ‏،اقتصادی و اجتماعی بومی خود تأکید ورزیدند و آن را پیشرفت دادند ونمونه ایجدید ساختند که دارای برچسبی بومی – آسیایی بود و از تقلید صرف از اروپاآ،امریکا و ژاپن به دور بود.‏چنانچه شارل عیساوی نیز معتقد بود عرب می تواندهر گاه که بخواهد فرآیند نو آوری وتوسعه را آغاز کند و از تجارب دیگران به شرط بومی سازی آن استفاده نماید.آن هنگامکه نظامهای سیاسی حکیمانه و به دور از فساد در کشورهای عربی روی کار آمدند میتوانند راه پیشرفت را کوتاه کنند زیرا برخوردار از نیروی انسانی و مادی گسترده ای درآغاز و پیشبرد حرکت نو آوری هستند.‏اما متاسفانه امروزه کشورهای عربی از نداشتن چارچوب نظری کامل جهت پیشرفت خوددچار نقص عمده هستند.هر نهضت و حرکتی نیازمند مطالعه تجارب موفقیت آمیز پیشرفتچه در غرب و چه در شرق جهان هستند.باید به هر نحوی از گرته برداری و تقلید صرفو ساده از این گشورها پرهیز کرد و بلکه باید بدان با نگاهی عربی جهت آفرینش یکانقالب عربی نوین استفاده نمود.‏ این مسأله نیازمند گسترش گفتگوی تمدنهای عرب بادیگر فرهنگ ها و تمدنها در جهان و شناحت همه جانبه ی آنهاست.به خصوص تمدنهایآسیایی که در طول تاریخ،‏ ملل عرب را به سلطه و استثمار و قتل و غارت دچار نساختند.‏همچنین کشورهای عربی نیازمدن مراکز مطالعات فرهنگی جهان در نقاط مختلف خودهستند تا از نگاهی ژرف و به دور از سوگیری برخوردار گردند.نگاهی به دور از تقلیدو انتقاد صرف.‏ نگاهی پویا و همه جانبه که از اقتباس سهل و ساده از مؤلفه های آمادهفراتر می رود.‏کالم آخر این که تصویر هر دو جانب عرب و ژاپن از یکدیگر به هیچ وجه کامل ومنصفانه نیست.هر دو تصویر نتیجه نگاه و بررسی مستقیم دو طرف نیست بلکه نتیجه رسانههای غربی است که تصویری نادرست در ذهن هر دو ملت ایجاد کرده اند.به همین روگفتگوی مستقیم روشنفکران هر دو در بهبود روابط در آینده کمک بسزایی خواهد کردبا توجه به اینکه هر دو درجهان کنونی در آینه ایگرد و غبار گرفته به هم می¬نگرند کهان هم با وساطت غرب مشوش و خراب شده است.‏امروزه روابط هر دو با یکدیگر بهبود قابل توجهی یافته است.‏ اما الزم است ژاپن نگاهیفراتر از منافع نفتی خود در خاورمیانه و جهان عرب داشته باشد ‏.نگاهی که در نیمه ی دومقرن ‎20‎بر گفتگوی هر دو جانب به صورت منفی تأثیر گذار بود.‏ الزم است گامهای تازهای در قرن ‎21‎برداشته شود.‏پانویس هادانشجوی کارشناسی ارشد انسان شناسی دانشگاه تهرانyahoo.com@Hoda_basiri1986 .