AC- 1_2_ pp. 53 - 98.pdf

به آوای بلند باعث تحرک هستی جنگجو می شد و در نتیجه انتظار می رفت که پیروزیبدست بیاورد .در آخر این قسمت نمی توانم نام استادانی که این روش تحقیق را از طریق آثارشان به منآموخته اند ذکر نکنم.‏ استاد هاشم رضی با اشاره به سنت آیین مهر در آثار شعرای نامیایران مانند حافظ در تحقیقات مهرپرستی و استاد فریدون جنیدی با ارائه برداشت مردمشناسانه از شاهنامه فردوسی،‏ شایان تقدیر هستند .نکته قابل توجه دوم این است که پدید آمدن آثار بزرگ و یا سبک چشمگیر ادبی،‏ دردوران و شرایط خاصی صورت می گیرد.‏ به نظر من دو موقعیت وجود دارد:‏ یکی احساسخطر در مقابل تغییر شدید اجتماعی و سیاسی است و دیگری تخریب اجتماع سنتی و پدیدآمدن قشر جدید جامعه.‏آثار بزرگ و ماندگار ایران و ژاپن را در نظر بگیریم.‏ شاهنامه فردوسی،‏ غزلیات حافظ،‏ مانیو شو ، MANYOSHU کوجيکی KOJIKI و ... . به نظر من این آثار در دوران های بحرانسیاسی و اجتماعی به رشته تحریر در آمده اند و یا تدوین شده اند.‏ بطور مثال،‏ فردوسی درزمانی می زیست که مصادف با دوران افول و زوال سلسله ایرانی تبار و وارث فرهنگایران باستان یعنی خاندان سامانیان بود.‏ سرودن شاهنامه کاری است نادر،‏ که شاید در طیهزارسال یکبار صورت بگیرد.‏ یکی از کتاب فروشان مقیم تهران در اين باره مي گويد:‏‏"افغانی هاشاهنامه را دوست دارند و خوب می خرند؛ گویی هنوز با آن زندگی می کنند."‏اما بوجود آوردن چنین اثری باید بر پایه و دلیل محکمی انجام شده باشد.‏ انگیزه شاعر چهبوده است؟ به نظر من احساس خطر او علیه فروپاشی نظام سنتی بود که او را واداشت قلمبه دست بگیرد و سی سال از عمر خویش را صرف سرودن چنین اثری کند.‏ او می خواستغرور یک ملت را در منظومه اش زنده نگه دارد.‏ ‏"مان یوشو"‏ و ‏"کوجیکی"‏ هم به همینمنظور تدوین گردیدند.‏ حاکمان ژاپن درصدد برآمدند که در مقابل فرهنگ چین که درمنطقه حرف اول را می زد غرور ملی خودشان را نشان بدهند.‏به عنوان نمونه ديگر،‏ غزلیات حافظ را در نظر بگیریم.‏ آیا از آن فقط بوی عرفان و رندیشنیده می شود؟ احساس خطر و تهدیدی که دل شاعر را مشغول کرده است،‏ همواره درغزل هایش جاری نیست؟ دوره و زمانه بی ثبات،‏ شاعر را هیچ وقت آرام نگذاشته است،‏که می گوید:‏زتند باد حوادث نمی توان دیدندر این چمن که گلی بوده است یا سمنیاز این سموم که بر طرف بوستان بگذشتعجب که بوی گلی هست و رنگ یاسمنی***راستی خاتم فیروزه بواسحاقیخوش درخشید ولی دولت مستعجل بوددیدی آن قهقه کبک خرامان حافظکه زسر پنجه شاهین قضا غافل بوداما در مورد علت دوم پدید آمدن آثار ماندگار و سبک چشمگیر ادبی،‏ یعنی تخریباجتماع سنتی و پیدایش قشر جدید جامعه،‏ دکتر شیراکاوا – شیزوكا SHIRAKAVASHIZUKA ‏)کانجی –KANGI یعنی خط تصویری چینی – شناس ژاپنی.‏ – 20061910( می گوید:‏فکر می کنم معموال دورانی که چنین ترانه ها)پیش تر در مورد اولین مجموعه شعر كشورچین که در قرن پنجم پیش از میالد تدوین شد صحبت شده است:‏ م(‏ به وجود می آیند،‏دورانی است که اجتماع با تحولی شدید و سر در گمی رو به رو است.‏ به عبارت کلی تر،‏نظام اجتماعی باستان در خطر می افتد و یا در مسیر زوال قرار می گیرد.‏ در چنین موقعیتیبعضی افراد خود را خارج از آن نظام قرار می دهند.‏ در چنین زمانی است که ترانه هابهوجود می آیند.‏ )... حذف ...( کشوری یکپارچه در اثر ناتوانی به چند کشور کوچکمنطقه ای تقسیم می گردد.‏ وقتی حکومت های منطقه ای بر پا می شوند،‏ میان آنها تنشی بهوجود می آید.‏ به علت تنش ها،‏ نظام اجتماعی باستانی سست می شود.‏ بدین ترتیب،‏ وجودمردم عام خود را نمایان می سازد و ترانه های عامیانه سروده می شود.‏از گفته های او چنین بر می آید که وقتی اجتماع سنتی در حال افول است،‏ قشر جدیدجامعه سر بر می آورد و اثر ادبی نوین پا به عرصه هستی می نهد.‏ می توان مصداق گفتهاو را در تاریخ ژاپن و ایران جست و آن،‏ مردمی شدن ادبیات یعنی راه یابی ادبیات به قشرمعمولی جامعه،‏ شاید هم عکس آن یعنی اجازه یافتن مردم برای شرکت در تولید آثارادبی است.‏ در هر صورت،‏ در آمدن ادبیات از دربار شاهان و محافل خاص جامعه در هردو کشور تقریباً‏ در یک زمان رخ داده است.‏ پیش تر از آغاز دوران صفویه،‏ عدم وجودحکومت قوی در ایران نقش شعرای درباریای که مداحی بر عهده داشتند رو به اتمام بودو رونق شعر،‏ مکان را از دربار به کوچه و بازار تغییر داد.‏ در نتیجه مردم عام به شعر گفتن96