МазмұныҚоршаған ортаны қорғауҚазақстандағы ең ірі электр энергетикалық компаниялардың бірі бола отырып,«Самұрық-Энерго» <strong>АҚ</strong> өзінің қоғам үшін орнықты даму үдерістеріндегі маңыздырөлін түсінеді. Қоршаған ортаны қорғау және ресурстарды оңтайлы пайдалану Қоғаммен оның ЕТҰ <strong>қызметі</strong>нде маңызды рөл атқарады. Жоғарыда айтылғанға сәйкес, сондай-ақҚоғамның жаңа ұйымдастырушылық құрылымына сай, экологиялық мәселелерүшін жауапкершілік Басқарма Төрағасына жүктеледі.Қазіргі сәтте Қоғамның табиғат қорғау саласындағы <strong>қызметі</strong>н дамытудың басымбағыттары мен мақсаттары айқындалуда, олар Қоғамның ұзақ мерзімді Даму стратегиясынанжәне Экологиялық саясатынан көрініс табатын болады.Қоғам жаңғыртылатын энергия көздерін пайдаланатын жаңа технологияларды ендіружолымен өндірістік қызметтің қоршаған ортаға келтіретін әсерін дәйекті түрдеазайтуға әрекет жасауды жоспарлап отыр.Төменде экология саласының әр қыры бойынша менеджмент тәсілдемесі <strong>туралы</strong>қысқаша мәлімет келтірілген.Пайдаланылған материалдарҚызметін жүзеге асырған кезде «Самұрық-Энерго» Компаниялар тобы бұдан кейін деэлектр немесе жылу қуатына түрлендіру үшін пайдаланылатын табиғи ресурстардысатып алады. Табиғи ресурстармен қатар «Самұрық-Энерго» Компаниялар тобы сондай-ақтұтыну көлемі жағынан маңызы кемірек химиялық өнімдерді, жағармайлармен салқындатқыш сұйықтарды пайдаланады.Атап айтқанда, «Самұрық-Энерго» Компаниялар тобының еншілес және тәуелдіұйымдарының бірқатарында құрамында полихлорланған дифенилдер (бұдан әрі –«ПХД») бар жабдық пайдаланылады. ПХД трансформаторларда, конденсаторлардажәне басқа электр жабдықта диэлектрлік сұйықтар ретінде пайдаланылып, бұлорайда адамның денсаулығына қатер төндіреді. ПХД улану қатеріне жол бермеу үшінҚазақстан Республикасы «Төзімді органикалық ластауыштар <strong>туралы</strong> Стокгольм конвенциясына»(бұдан әрі – «ТОЛ») қол қойды. Аталған құжатқа сәйкес, Конвенцияныңтарапына айналған соң, Қазақстан Республикасы төмендегі іс-шараларды жүзегеасыруға тиіс:• Қазақстан Республикасында құрамында ТОЛ бар заттектерді экспорттауға, импорттауға,өндіруге тыйым салу;• 2025 жылға қарай құрамында ПХД бар жабдықты (яғни, трансформаторларды, конденсаторлардынемесе құрамында заттектің сұйық қалдықтары бар басқа қабылдағыштарды)пайдалануды тоқтату;• ТОЛ заттарының кездейсоқ шығарылуын азайту бойынша шаралар қабылдау;Орнықты дамубіріктірілген <strong>есеп</strong> <strong>2012</strong>116
Мазмұны• ТОЛ зарарлаған учаскелерді анықтау бойынша тиісті стратегияларды әзірлеуге күшсалу;• ТОЛ заттарының адамның денсаулығы мен қоршаған ортаға келтіретін әсерінің қауіптілігі<strong>туралы</strong> хабардар ету.Пайдаланылатын материалдардың қоршаған ортаға келтіретін әсерін барынша азайтуүшін «Самұрық-Энерго» Компаниялар тобы болашақта жаңғыртылатын энергия көздерін,соның ішінде күн және жел қуатын басым дәрежеде пайдалануды жоспарлапотыр, бұл атмосфераға шығарылатын зиянды заттектерді елеулі мөлшерде қысқартуғамүмкіндік береді.Жоғарыда тізімі берілген Конвенция бойынша іс-шараларды орындаудың нәтижесіэкологиялық жағдайдың жақсаруы болмақ, бұл Қазақстан Республикасының азаматтарыныңденсаулығына жалпы оң әсерін тигізеді.Қуат«Самұрық-Энерго» Компаниялар тобы энергетикалық тиімділікті арттыру үшін қолданкелгеннің бәрін жасайды. Бұл мәселедегі басымдығы жоғары іс-шаралар ескіргенэлектр жабдықты жетілдіру және жаңарту, электр және жылу қуатын өндірудегі, тасымалдаумен үлестірудегі тиімділікті арттыру, сондай-ақ халыққа электр және жылуқуатын тұтынуда ұқыпты көзқарасды қалыптастыру болып табылады.Көрсетілген басымдығы жоғары іс-шараларды іске асыру және қоршаған ортаға келтірілетінәсерді барынша азайту мақсатында «Самұрық-Энерго» Компаниялар тобы<strong>2012</strong> жылы төмендегілерді іске асырды:1) Екібастұз ГРЭС-1 № 4 және 8 энергоблоктарында күл тұтқыштық коэффициенті99,6% және одан жоғары мәнді құрайтын электр сүзгілер орнату (бүгінгі таңдаскрубберлердің күл тұтқыштық коэффициенті - 88 %);2) ЖЭО – 2, 3 қазандық агрегаттарында күл тұтқыштық дәрежесі кем дегенде 99,4%-ды құрайтын жаңа буын эмульгаторларын орнату.• ТЭО-2 – екі қазанға орнатылған.Экологиялық нәтиже: органикалық емес шаң-тозаң шығу көлемінің 2 135 тоннағаазаюы.• ТЭО-3 – бір қазанға орнатылған.Экологиялық нәтиже: органикалық емес шаң-тозаң шығу көлемінің 1 000 тоннағаазаюы.3) ЖЭО-1, 3 департаменттерінің қазандық агрегаттарында Техникалық регламенттіңталаптарына сәйкес азот тотықтары эмиссияларының деңгейіне сәйкестік мақсатындажанарғы құрылғыларын жаңарту.• ТЭО-1 – бір қазанға орнатылған.Экологиялық нәтиже: бір қазаннан Nox шоғырлану мөлшерінің 680 мг/м 3 -ге дейін,шығарылатын заттектердің жылына 50 тоннаға дейін азаюы.• ТЭО-3 – екі қазанға орнатылған.Экологиялық нәтиже: бір қазаннан Nox шоғырлану мөлшерінің 680 мг/м 3 -ге дейін,шығарылатын заттектердің жылына 60 тоннаға дейін азаюы.4) «АлЭС» <strong>АҚ</strong>-ның ЖЭО-1 кәсіпорнында су ресурстары мен топырақтарды қорғаужәне оңтайлы пайдалану.Күл өткізгіштерді жөндеу және ауыстыру бойынша іс-шараларды, қазандықтағы,турбиналық, химиялық цехтардағы, тазартқыш үймереттердегі сорғы жабдығынжөндеуді іске асыру.5) «АлЭС» <strong>АҚ</strong> ЖЭО-2Гидрокүлкетіру жүйесін, өндірістік мақсаттағы жүйелерді, тұндырылған су қорыныңшандарын қалпына келтіру-жөндеу жұмыстары.Сондай-ақ төмендегілер жоспарлануда:1) Күл тұтқыштық коэффициенті 99,6% және одан жоғары (бүгінгі таңда скрубберлердіңкүш тұтқыштық коэффициенті 88 %) электр сүзгілер орнату (2013 жылы – ЕкібастұзГРЭС-1 сол кезеңде әрекет ететін барлық 6 энергоблогында);2) Техникалық регламентке сәйкес норма 650 мг/м 3 болғанда, азот тотықтарыныңшығарылуын 500 мг/м 3 -ге дейін, ал кейіннен – азот тотықтарын қалпына келтіруәдістерімен (селекциялық катализдік емес қалпына келтіру жүйелері – СКҚЖ) 200мг/м 3 -ге дейін азайту үшін төмен эмиссиялы жанарғыларды қолдану;3) Негізгі отыны күлшеңдігі 43%-ды құрайтын қатардағы Екібастұз көмірі болып табылатынкөмір ЖЭО-лар үшін;4) Технологиялық үдерістерді автоматтандырылған бас қару жүйелерін (ТҮ АБЖ) ендірудіңнегізінде ЖЭС және ЖЭО кәсіпорындарындағы еңбек өнімділігін арттыру;5) Шардара ГЭС-інің гидроқуаттық және гидротехникалық жабдығын белгіленген қуатын(бүгінгі таңда – 100 МВт) 16 % және одан көп пайызға, электр қуатының өндірісінжылына 57 млн. кВт/сағатқа дейін ұлғайту арқылы жаңарту;6) Электр қуатының коммерциялық есебінің автоматтандырылған жүйесін (ЭҚКЕАЖ)енгізу жолымен электр қуатының коммерциялық есебінің дәлдігін, деректілігінжәне жітілігін арттыру, энергетика нысандарының әрқайсысы бойынша электр қуатыныңтолық балансын алу.Орнықты дамубіріктірілген <strong>есеп</strong> <strong>2012</strong>117