metody, formy i programy kształcenia - E-mentor

Ewolucja języka edukacji zdalnejJęzyk w świecie komunikowania się miał i ma znaczeniepodstawowe ze względu na swą uniwersalnośći zdolność wyrażania abstrakcyjnych myśli. Jest onnaturalnym, bezpośrednim i spersonalizowanym środkiemkomunikowania 4 . W dobie rozwoju społeczeństwaopartego na komunikacji medialnej dużo mówisię o tym, że postęp technologiczny może zniszczyćjęzyk. Uważa się, że internet, jako bardzo popularnemedium, ma ogromną siłę opiniotwórczą – sankcjonujemodę, również językową, oswaja ze zmianą,ugruntowuje zwyczaje, toruje nawyki – dysponujezatem narzędziami, które nadają językowi nowykształt. Wydaje się jednak, że te alarmujące głosy sąnieco przesadzone – trzeba pamiętać, że media niewytwarzają wzorców – one je upowszechniają, popychająjęzyk na drodze, którą ten już podąża 5 .Specyfika środków technicznych powoduje corazbardziej widoczną i coraz powszechniejszą zmianęjęzyka używanego w komunikacji internetowej i poprzeztelefony komórkowe (szczególnie dotyczy toSMS). Trzeba pamiętać, że język ze względu na swąelastyczność dopasowuje się do wymagań o wiele lepiejniż jakikolwiek istniejący system znaków 6 . Wartoprześledzić, czy rzeczywiście można upatrywać bezpośredniegowpływu tych mediów na zmiany w języku.Język internetu jest częścią języka potocznego, używanegopowszechnie i mającego za sobą długą tradycjęnarodową. Jest integralną częścią złożonego systemu,jego rozwijającym się odgałęzieniem i pomimo jegokontrowersyjnych aspektów (wulgaryzmów i prymitywizmów)nie może być traktowany jako zjawisko marginesowe.Rozwija się w głównym nurcie ewolucyjnymwłaściwym dla języka w ogóle. W nurcie tym ścierająsię tendencje do utrzymania zasadniczego kształtujęzyka i tendencje dostosowywania tego języka dowygody użytkownika (uproszczenia). Zmysł równowagii równoczesna skłonność do jej łamania to niezbędne cechyjęzyka jako bytu 7 . Język internetu jest przykładem takiegowłaśnie ścierania się równowagi i jej zakłócania, a tościeranie jest jego szansą na rozwój.Internet daje do dyspozycji kilka narzędzi do interaktywnejkomunikacji synchronicznej oraz narzędziado komunikacji asynchronicznej. Pozwalają one nanawiązanie łączności i szybkie porozumienie pomiędzyludźmi. Wytwarzają specyficzną konwencję, którejgłównymi cechami są szybkość, dynamika i precyzjakomunikatu. Obok tych wymagań język internetu powinienspełnić wszystkie podstawowe funkcje języka,który musi posłużyć do:– wydawania poleceń,– wyrażania uczuć,– nawiązywania kontaktów społecznych,– mówienia o języku (jego kształcie i znaczeniach),– prowadzenia gier słownych,– zadawania pytań,a przede wszystkim:– dostarczania informacji 8 .Większość z wymienionych funkcji ma charakterwiodący w organizacji procesu nauczania-uczeniasię w sieci.Drogi ewolucji językaPośrednictwo internetu w komunikacji międzyludzkiejwprowadza szereg zmian w sposobie realizowaniatych funkcji. Różnice te wynikają ze specyfiki wykorzystywanegomedium. Elementarnym narzędziem komunikacjiinternetowej jest słowo pisane (w e-mailach,czatach, wypowiedziach na forum), które ma funkcjękreacyjną. Słowa, które płyną w internecie, mają takąsamą naturę, jak te, których używa się w normalnym liścieczy rozmowie. Różnica polega jedynie na szybkościi synchroniczności interakcji. Tak więc komunikacja sieciowaskazana jest na werbalizm i to werbalizm pisemny(możliwości wykorzystania narzędzi do komunikacjigłosowej przez komputer są nadal ograniczone). Jest toduże utrudnienie. Ograniczenie kontaktu do prostegozapisu ogranicza często rozmowę do przekazu treściintelektualnych. Język powszechny jest rozbudowany– ma swoją wersję mówioną i pisaną. Specyfika językainternetu polega na tym, że nosi jednocześnie cechyjednego i drugiego: używany głównie w postaci pisemnejma kształt języka mówionego. Robi wrażeniew pełni uprawnionej do istnienia hybrydy, w którejmożna jednocześnie wskazać zalety i wady obydwuczęści składowych.W komunikacji językowej mamy do czynieniaz czterema kodami obejmującymi różne znaki: foniczne(brzmieniowe), prozodyczne (intonacyjne), kinetyczne(dotyczące gestykulacji i mimiki mówiącego), proksemiczne(określające odległość bezpośrednią międzyosobami) 9 . W stosunku do mowy język pisany macharakter wtórny 10 . W komunikacji internetowej posługujemysię głównie językiem pisanym, ograniczającw ten sposób komunikację wyłącznie do jednego kodu.Niemniej ciągle postępuje proces kompensacji brakówpowstałych na skutek tego ograniczenia: rozwija sięsystem znaków zastępujących ekspresję brzmieniowąi intonację (oddające emocje) i zachowań sieciowychzastępujących zachowania pozawerbalne (oddającenastawienia).4B. Szlachta, dz. cyt, s. 549.5J. Aitchinson, Ziarna mowy, PIW, Warszawa 2002, s. 286.6Tamże, s. 285.7R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, M. R. Mayenowa (red. nauk.), PIW, Warszawa 1989 s. 120.8J.A. Holmes, An Introduction to Sociolinguistics, Longman, Londyn 1992, s. 286.9K. Ożóg, Ustna odmiana języka ogólnego, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, J. Bartmiński (red.), t.2, Wrocław1993, s. 236.10S. Juszczyk, Komunikacja człowieka z mediami, [w:] J. Gajda, S. Juszczyk, B. Siemieniecki, K. Wenta (red.), Edukacjamedialna, Adam Marszałek, Toruń 2002, s. 208.październik 2005 37