MAKALE 86 TEKSTİL & TEKNİK | TEMMUZ | JULY | 2018 lır. Boyama işlemi: 1) Boyanacak tekstil elyafı miktarı (mordanlı veya mordansız) belirlenir. 2) Boyama banyosu içerisine yeterli (elyafın üstünü örtecek ) miktarda su konur. 3) Boyarmadde miktarı tartılır ve boyama banyosu içerisine ilave edilir. 4) Boyama banyosu ısıtılmaya başlanır ve boyanacak tekstil elyafı boyama banyosuna ilave edilir. 5) Boyama işlemi 80 °C - 100 °C ‘e sıcaklıkta 10 ile 60 dakika sürede gerçekleşir. 6) Elyaf boyama banyosundan alınarak durulanır, yıkanır ve sıkılarak gölgede kurumaya bırakılır. Boyama işlemi tamamlanmış olur. 4.3 Boyarmadde Analiz Yöntemleri İTK (ince tabaka kromatografisi); Kromotografik analiz yöntemlerinden İTK (ince tabaka kromatografisi) son derece basit, ucuz ve analiz süresi kısa bir yöntemdir. Bir evin mutfağında yapılabilecek düzeneklerden ibarettir. HPLC (yüksek basınçlı sıvı kromotogafisi) ve HPLC- MS (yüksek basınçlı sıvı kromotografisine bağlı kütle spektroskopisidır). Bunlar ileri teknolojik cihazlardır. Bu cihazlarla yapılan analizlerde daha az miktarlarda örnekle, daha doğru sonuçlar elde edilir. Fakat analiz aşaması uzun ve son derece karmaşıktır. Analizlerin değerlendirilmesi uzmanlık ister. Spektroskopik yöntemler; Spektroskopi de ileri teknoloji cihazlardır. Özellikle analiz edilen örnekte tek boyarmadde varsa, kısa bir zamanda doğru sonuca varılır. Analizlerde küçük miktarlardaki örneklerle çalışılması bir avantaj olmasına rağmen, eğer bir örnek birden çok boyarmadde içeriyorsa ve analizler iyi yorumlanamaz ise yanılgılara neden olabilir. Özel yöntemler; Özel yöntemler ise son derece basit işlemler olup, kullanılan boyarmaddelerintanınmasında bazı kimyasallar kullanılarak, renk değişimi, farklı çözücülerdeki davranışlarına bakılarak ön değerlendirme yapılabilir. Örneğin bir halının mavi renginin indigo boyarmaddesi ile boyanıp boyanmadığını, anlamak için, cam bir kaba asetik asit veya sirke konur içerisine mavi renkli örnek ilave edilir. Isıtılmaya başlanan örnekteki mavi renk sirkedeçözünmüş ise bu durum indigo ile boyanmış, aksi durum ise indigo ile boyanmamış olduğunu gösterir [8]. SONUÇ Türk el dokuması halıları’nın her yönüyle kalitesini yükseltmek ve dünyadaki eski yerini kazandırmak için ipliklerin boyanmasında bitkisel boyaların kullanılması önemlidir. Dokumada kullanılan teknik, hammadde, desen geleneksel olsa bile renklendirmede kullanılan boyanın kimyasal olması geleneksel halının değerini düşüren bir faktör olmaktadır. Bu nedenle bitkisel boyacılığın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması çok önemlidir. Türkiye boya bitkileri potansiyeli bakımından önemli bir floraya sahiptir. Bu boya bitkilerinin yöresel ve bilimsel yöntemlerle boyacılıkta kullanılması, elde edilen renklerin belirlenmesi bitkisel boyacılık geleneğinin yaşatılmasıyla mümkün olacaktır. Türkiye’de tarihi çok eski olan bitkisel boyacılık sanatını günümüzde yeniden canlandırmak ve geliştirmek amacıyla birçok çalışmalar ve projeler yapılmıştır. Bu ata sanatının devamı için yapılan bilimsel çalışmalarda üniversitelerin de payı büyüktür. Halen yöresel olarak yapılan bitkisel boyacılığın geliştirilmesi geleneksel Türk el dokuması halı ve kilim ipliklerinin boyanması açısından çok önem taşımaktadır. Bitkisel boyalarla boyanan ipliklerle dokunan halı ve kilimlerin turistik açıdan önemli olması, iç ve dış piyasada beğeni kazanması bu sanatı geliştirme çalışmalarını olumlu yönde etkilemiştir. Türkiye’de özellikle kırsal kesimde yapılan dokumalara talebin artması, bu dokumaların fo1k1orik ve yerel özelliklerinin yanında boyamanın doğal bitkiler kullanılarak yapılmış olmasından da kaynaklanmaktadır. Elde edilen bu renkler; gözü yormayan, pastel ve doğaya yakın tonları ile halı ve kilimlere yansımış ve insanoğlunun günlük yaşamında görmek istediği rahatlatıcı unsurlar haline dönüşmüştür. Günümüzde 36 değişik yörede dokunan halılar ağırlıklı olarak Anadolu kadınının elinden çıkmaktadır. Geleneksel motiflerden fazla uzaklaşılmasa da, kadınlar kendi yorumlarını kattıkları halılarda bu kültürün devamlılığını sağlanmaktadırlar. Diğer taraftan da ülkede yetişen halı tasarımcıları daha modern bir yaklaşımla Türk halıcılığını dünya çapında temsil etmeğe devam etmektedirler. REFERANSLAR: 1. http://www.edebiyatvesanatakademisi.com/hali-kilim-giysi-dokuma/Turklerde-hali-sanati-prof-dr-serare-yetkin-19121.aspx. 21 Ağustos 2016. 2. http://www.turkosfer.com/turklerde-hali-sanati/. 29 Kasım 2015. 3. https://serhatengul.com/anadolu-turk-halilarinin-muhtesem-tarihi/. 16 Mayıs 2016. 4. Harmancıoğlu, M., (1955). Türkiye’de Bulunan Önemli Bitki Boyalarından Elde Edilen Renklerin Çeşitli Müessirlere Karşı Yün Üzerinde Haslık Dereceleri. Ankara Üniversitesi Yayını: 77/41. A.Ü. Basımevi. 210 s. Ankara. 5. Barber, E.J.W., (1992). Prehistoric Textiles, Princeton University Press. 6. Uğur,G., (1988). Türk Halılarında Doğal Renkler ve Boyalar. İş Bankası Kültür Yayınları, Yayın No:289, Sanat Dizisi:42, Ankara. 7. Karadağ R. (2007). Doğal Boyamacılık, sayfa 11, İstanbul. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 8. Karadağ R. (2007). Doğal Boyamacılık, sayfa 11-14, İstanbul. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
www.interdyeprinting.com İşbirliği ile 25 - 27 Ekim 2018 İSTANBUL FUAR MERKEZİ Medya Partnerleri Destekleyen Organizatör BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ) İZNİ İLE DÜZENLENMEKTEDİR.
Change language