Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor

More documents

Recommendations

Info

KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU YU ISSN: 1451-0162 MINERALNIH SIROVINA UDK: 622 UDK: 622.337:504.06(045)=861 Izvod Dejan Sokolović* IDENTIFIKACIJA RIZIKA U PROJEKTOVANJU RUDNIKA, EKSPLOATACIJI I SAGOREVANJU ULJNIH ŠKRILJACA Zaštita životne sredine na današnjem stepenu razvoja, kako u razvijenim, tako i u zemljama u razvoju, postala je neophodna, jer su zbog intenzivnog razvoja energetike uticaji na nju sve složeniji. Problem je posebno složen zbog toga što se između energetske politike i politike zaštite životne sredine mora postići kompromis jer praktično svi energetski izvori i postrojenja imaju veći ili manji uticaj na okolinu. Razvoj proizvodnje primarne i sekundarne energije doprinosi sve većem zagađenju životne sredine. Zbog toga u svim zemljama zakonodavne i druge norme tretiraju zaštitu vazduha, voda, zemljišta, zaštitu od buke i dr. od uticaja, pored ostalog i energetskih postrojenja. Najveći uticaj na životnu sredinu ima proizvodnja sekundarne energije, posebno električne energije u termoelektranama. Svi problemi zagađenja okoline su prisutni i kod izgradnje termoelektrana na uljne škriljce, sa možda i većim intenzitetom zagađenja zbog sastava i kvaliteta uljnih škriljaca. U ovom radu se bavimo štetnim uticajem eksploatacije i sagorevanja uljnih škriljaca na životnu sredinu kao i identifikacijom rizika u ukupnom iskorišćenju uljnih škriljaca. Ključne reči: uljni škriljci, zaštita životne sredine, eksploatacija, sagorevanje, gasifikacija UVOD Uljni škriljci predstavljaju slojeve stena, koje sadrže materijal, koji je praktično preteča nafte. Kada se pregreva, ovaj materijal, uglavnom kerogen, može biti destilisan iz stene u naftu. Obogaćivanjem i rafinisanjem ovog tečnog destilovanog materijala mogu se dobiti različite vrste korisnog goriva. Uljni škriljci se mogu eksploatisati površinskim i podzemnim putem i savremenim metodama podzemne gasifikacije. U zavisnosti koja se tehnologija koristi, eksploatacija i sagorevanje uljnih škriljaca je povezana sa velikim poremećajima i * Ministarstvo rudarstva i energetike rizicima u prirodnom staništu, podzemnim i površinskim izvorima, kvalitetu vazduha i klimi. Očekivani su trajni uticaji na topografiju na floru i faunu, kao rezultat komercijalne eksploatacije i prerade uljnih škriljaca. U slučaju površinske eksploatacije, iskorišćeni tj. prerađeni uljni škriljci (otpad) imaju veliki uticaj na kontaminaciju podzemnih voda (imaju drastično veću koncentraciju soli nego ruda škriljca, a mogu da sadrže i druge toksične supstance). U slučaju podzemne „In-situ” eksploatacije, proces podrazumeva veliki rizik od kontaminacije podzemnih voda.[3] Broj 1,2010. 135 RUDARSKI RADOVI
ZAŠTITA KOD PROJEKTOVANJA RUDNIKA U svakom poslovanju proces projektovanja treba pažljivo rasmotriti sa stanovišta zaštite životne sredine. Kod projektovanja rudnika za eksploataciju uljnih škriljaca u obzir se moraju uzeti nekoliko stavki: • izvršiti dodatka istraživanja na zaštiti životne sredine koja će uveriti lokalno stanovništvo da toleriše uticaj eksploatacije na istu, • rudnik treba biti lociran, po mogućstvu, što dalje od naseljenog mesta, • u blizini naseljenih mesta, minerske radove netreba koristiti, • rudarski radovi nesmeju oštetiti određene izdani, kako bi se sprečila kontaminacija voda, • zalihe uljnih škriljaca, lomljenje i transportnu jedinicu treba po mogućstvu locirati u šumi kako bi se sprečila buka i širenje prašine, • barijere za buku i prašinu treba takođe locirati između naseljenih mesta i postojenja rudnika. Za takve svrhe potrebno je čak i zasaditi drveće Važni zahtevi koje treba uvažiti prilikom projektovanja su sledeći: - kako negativni uticaj na životnu sredinu svesti na minimum? - da li je moguće koristiti selektivan ili neselektivan metod eksploatacije? - koja metoda eksploatacije garantuje određenje izlazne rezultate? - kako reducirati upotrebu određenim mašina? - da li kupiti ili iznajmiti mašine? [2] ZAGAĐENJE ZEMLJIŠTA PRI EKSPLOATACIJI Površinska eksploatacija prouzrokuje mnoga površinske poremećaje zemljišta i ima veliki uticaj na površinske vode, pripovršinske vode, na floru i faunu. Iskustva kod eksplatacije uglja i drugih sirovina ukazuju na to uticaj na okruženje je veoma veliko ali uz minimalni dugoročni efekat. Podzemna eksploatacije prouzrokuje mnogo manje površinske poremećaje. Površinksi poremećaji su limitirani ali uključuju emisiju prašine prouzrokovano transportnom i skladištenje. „In-situ” eksploatacija uključuje manje rudarskih radova, koja su ograničena na bušenje tzv. toplotnih bušotina i proizvodnih bušotina na malom rastojanju. Uticaj na životnu sredinu će biti sličan kao i kod proizvodnje gasa i nafte. Bušotine kod ove vrste eksploatacije zahtevaju obezbeđenje i plombiranje. Drugi površinski uticaji u najvećem slučaju zavise od konstrukcije površinskog postrojenja, uključujući postrojenje za retortovanje, nadogradnju, deponovanje i transport. Novi cevovodi, putevi i prateći objekti, mogu takođe imati uticaja na površinsku kontaminaciju. Iskorišćeni škriljac: površinske retorte proizvode velike količine obrađenog ili iskorišćenog uljnog škriljca. Tehnologija retortovanja nastoji da reducira zaostali ugljenik, čineći obrađeni škriljac bezbednijim za okruženje. Neki iskorišćeni škriljac se može koristiti kao komercijalni materijal za izgradnju ili kao materijal za rekultivaciju zemljišta. ZAGAĐIVAČI VODE Na većem rastojanju od rudarskih aktivnosti ili postrojenja za retortovanje dolazi do kontaminacije zemljišta i podzemnih voda. „In-situ” eksploatacija veoma utiče na kvalitet podzemnih voda. U ovim slučajevima se zahteva kontrola i zaštita površinskih i podzemnih voda. Efikasne tehnologije i upravljenje proce-sima su već demonstrirane i pokazane u drugim sličnim slučajevima komercija-lnog rudarenje. „Insitu” eksploatacija praktično već trpi izazove Broj 1,2010. 136 RUDARSKI RADOVI
Page 2 and 3:
INSTITUT ZA RUDARSTVO I METALURGIJU
Page 4 and 5:
KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU Y
Page 6 and 7:
Analizirajući ovaj način uzorkova
Page 8 and 9:
SADRŽINA UPROŠĆENOG RUDARSKOG PR
Page 10 and 11:
COMMITTEE OF UNDERGROUND EXPLOITATI
Page 12 and 13:
area is constantly increased. Figur
Page 14 and 15:
CONTENT OF THE SIMPLIFIED MINING PR
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
U morfološkom smislu, teren predst
Page 20 and 21:
Rezultati terenski istraživanja i
Page 22 and 23:
Page 24 and 25:
In morphological terms, the terrain
Page 26 and 27:
GEO-MECHANICAL FEATURES OF THE TERR
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Sl. 3. Smičući naponi u konstrukc
Page 32 and 33:
Na modelu bojom su razgraničeni od
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Figure 3. Shear stresses in collect
Page 38 and 39:
Dumped material and collector eleme
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
PODRUČJE ISTRAŽIVANJA Aleksinačk
Page 44 and 45:
Da bi se izbor otkopne mehanizacije
Page 46 and 47:
lansnih rezervi uglja, a druga za g
Page 48 and 49:
veličina i takođe zahteva neophod
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
exploitation, two variants of this
Page 54 and 55:
esses, require the use of modern sy
Page 56 and 57:
• method without underground room
Page 58 and 59:
directly used to drive power plants
Page 60 and 61:
Page 62 and 63:
gde je: Δ - nasipna masa uzorka; m
Page 64 and 65:
D (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 1
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Where is: Δ - volumetric density o
Page 70 and 71:
D (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 1
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
PRORAČUN STABILNOSTI SOFTVEROM GEO
Page 76 and 77:
Sl. 6. Izgled klizne ravni i koefic
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
CALCULATION OF STABILITY BY THE SOF
Page 82 and 83:
Figure 6. View of sliding plane and
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
kon sulfatizacije, postignut je sle
Page 88 and 89: COMMITTEE OF UNDERGROUND EXPLOITATI
Page 90 and 91: Table 2. Degrees of metal leaching
Page 92 and 93: KOMITET ZA PODZEMNU EKSPLOATACIJU Y
Page 94 and 95: 70%. Dreniranje izdani vrši se po
Page 96 and 97: do kote K+656 m gde su postavljene
Page 100 and 101: is very abundant feeding aquifers.
Page 102 and 103: Start-minute maximum intensity of d
Page 104 and 105: Figure 3. Operation diagram of pump
Page 108 and 109: Zlato u koncentratu kg - 27,988 12,
Page 110 and 111: Na samlevenim uzorcima topioničke
Page 114 and 115: Dry concentrate t 5,226 10.563 5.82
Page 116 and 117: Sadržaj klase -75μm , % 100 80 60
Page 120 and 121: Tab. 1. Koordinate temena eksploata
Page 122 and 123: Eksploatacija ležišta rude bakra
Page 126 and 127: Figure 3. Mutual position of open p
Page 128 and 129: underground water in the first wate
Page 132 and 133: gde su: v r - brzina protoka: u r -
Page 136 and 137: z and r - cylindrical coordinates
Page 140 and 141: da zaštiti podzemne vode od kontam
Page 142 and 143: • Otpadne vode od samog postrojen
Page 146 and 147: Practically, the “in-situ” expl
Page 148 and 149: • Waste water created during the
Page 152 and 153: geotektonska zona prema severoistok
Page 154 and 155: Osmatrani režim izdašnosti i temp
Page 156 and 157: Sl. 4. Kružni dijagram hemijskog s
Page 158 and 159: 15. Nikl (Ni) 0,012±0,00500 UP-919
Page 160 and 161: alneoterapijskih i sportsko-rekreat
Page 164 and 165: phase are presented by andesite bas
Page 166 and 167: Figure 1. Hydro-geology maps of the
Page 168 and 169: Spring 2 Figure 3. Circle diagram o
Page 170 and 171: 12. Lead (Pb)
Page 172 and 173: ecreational activities. The beginni
Page 174 and 175: UTICAJ GRANULOMETRIJSKOG SASTAVA ML
Page 176 and 177: SADR@AJ CONTENS D. Sokolović, D. E
show all

Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?