Against communalism of the best-loser system - Lalit Mauritius

Premye zafer katastrofik ki remarke se kan ariv moman kot bizin elir enn Guvernman ek elir
Lopozisyon ek lezot politisyin pu reprezant nu dan Parlman, Konstitisyon permet ki Premye
Sedil byin an-penn ar nu responsabilite politik, nu dinite politik ek nu integrite antan ki
sitwayin.
Reprezantasyon lepep dan Parlman, sa swa ki nu fer lor kisann-la pu guvern pei li delibereman
polye par kominalism. Ki nu kontan, pa kontan, redwir nu, lepep, a bann kreatir ki
obligatwarman bizin “apartenir” a enn dan kat kategori. Pu sertin kategori ladan, get nu relizyon
pu definir seki nu ete: Indu uswa Mizilman. Pu lezot kategori, get seki nu ete an-term kot sanse
nu anset sorti: enn Sino-Morisyin u tya panse sorti Lasinn. Apre ki Konstitisyon masakre
integrite nu sitwayennte Morisyin, fu seki reste ant nu dan kategori “Popilasyon Zeneral”.
Eski sa akseptab dan lane 1995? Eski li ti akseptab mem avan? Eski dimunn ankor kapav
aksepte li dan nuvo milener? Eski lazenes pu kontinye toler seki pa tolerab?
Pu komye letan ankor eski lepep Repiblik, parti politik, ek Lakur Siprem ki sipoze gardyin
Konstitisyon pu toler ek sumet a enn indinite ek divizyon osi danzere?
Nu fer enn ti-poz isi pu azute ki Parti Lalit li enn eksepsyon kuraze. Bizin salye li akoz li finn
obzekte politikman ek filozofikman a klasifikasyon kominal ki ena dan sa sistem-la. An 1983 ek
1987, sak fwa ki finn ena eleksyon zeneral, kandida Lalit swazir kategori ki li pu marke lor so
form kandidatir par tiraz-o-sor. Zot mark sa kat kategori-la, sakenn ladan lor enn but papye. Zot
met sa kat but papye-la dan enn sapo. Lerla kandida enn par enn tir enn but papye ladan o-azar.
Kategori ki finn marke lor sa but papye-la, sa-mem ki li marke lor so form kandidatir.
Sa aksyon-la, li pa enn aksyon sinbolik. Ena sertennman plis lozik pu fer sa kan konpar li ar sa
nosyon vag absird “stil de vi” ki Seksyon 3 (4) dir bizin gete pu Ziz deside dan ki kategori
kominal bizin fu dimunn. Si sakenn dan sa kat kategori-la sipoze ena enn “stil de vi” diferan ki
kapav definir legalman, nu kapav poz nu mem lakestyon ki finn ariv “stil de vi Morisyin” ki nu
abitye tande. Kifer pa mansyonn sa ditu dan Premye Sedil? Kapav pa mansyonn sa parski li pu
tro expoz realite ki ena enn sel elektora Morisyin.
Seksyon 5 (1) Premye Sedil devwal klerman pu ki rezon ena sistem bestluzer kominal:
“pu ena 8 syez dan Lasanble anplis ki 62 syez pu manb ki reprezant sirkonskripsyon pu
asire ki ena reprezantasyon zis ek sifizan pu sak kominote”
Sipoze reysi atenn sa bi-la par gete ki kantite dimunn ena dan sak kategori kominal. Purtan
dernye fwa ki ti fer sa ti kan ti ena resansman 1972. Dan sa resansman la, ti dimann elekter
klasifye limem anterm kategori kominal. Ti dimann dimunn dir ki kategori kominal li panse li
ete. Dan resansman ki ti fer an 1982-83 ek ankor enn fwa an 1992, elektora pa ti ena pu dir
nanye lor kategori kominal. Purtan kandida dan eleksyon ti ankor bizin kategoriz zot mem. Alor
servi sa vye sif resansman 1972 kan pe nom bestluzer kominal dan tu eleksyon zeneral depi
1976 vini-mem. Dernye fwa ki ti servi sa sif-la ti an 1991, pre 20 an apre sa resansman-la.
Demokrasi parlmanter finn perverti par bann absirdite parey ek absoliman indiyn. Vomye
Komisyon Elektoral ti servi enn gro sapo ek fer tiraz-o-sor pu swazir kisann-la pu bestluzer. Enn
gro sapo meksikin sombrero ti pu preferab. Li ti pu fer mwins ditor, ek ti pu mwins fer indinite
kot diviz lanasyon ek konte komye dimunn dan sak kategori kominal.
Kalkil matematik ki servi dan sa perversyon-la
Aster-la nu pu montre letap par letap kuma Komisyon Elektoral nom bestluzer apre eleksyon
zeneral. Nu pa pu servi kategori kominal ki Komisyon Elektoral servi. Nu pu plito servi let A,
B, C ek D olye servi divizyon kominal inakseptab ki Premye Sedil Konstitisyon inpoze.
Apre ki 62 kandida finn eli dan eleksyon zeneral, swazir Bestluzer depi bann kandida parti ki
finn elir kandida dan eleksyon. Pran Bestluzer depi kandida ki finn gayn pli gro pursantaz vot.
Swazir enn kandida bati ki dan kategori ki sanse pa ase reprezante dan Parlman. U pu rapel ki
62 kandida ki finn eli, parey kuma tu kandida dan eleksyon, ti bizin deklare lor zot form
kandidatir dan ki kategori kominal zot “apartenir”. Apre eleksyon zeneral, regrup kandida eli
dapre kategori ki zot finn met lor zot form kandidatir.
Dan lekzanp ki nu done anba, nu finn met 40 kandida eli dan kategori A, 15 dan kategori B, 6
dan kategori C ek 1 dan kategori D.
Kan get resansman 1972, nu truve ki finn diviz popilasyon dan fason ki u truve anba:
Kategori A 428,348