Against communalism of the best-loser system - Lalit Mauritius

devastater. Li finn telman ena enn linpak terib lor lalit politik reel ki ti ena alepok ki so lanprint
ankor ar nu zordi.
Enn guvernman ki ti'nn pran langazman pu amenn lindepandans ti eli avek vot mazorite
sitwayin. Enn ase gran minorite ti vot lopozisyon ki ti kont lindepandans (pu enn tan). Dan
laparans, tu ti paret demoraktik. Me selman kanpayn elektoral ki ti ena avan sa eleksyon-la ti
ranpli ar propagann kominal. Elektora ti'nn divize anterm kominal dan enn gran mezir, ek ti truv
divizyon ant guvernman ek lopozisyon kuma enn divizyon kominal. Sa ti arive an 1967. Depi
lerla, li finn res kumsamem.
Parti politik ek kandida individyelman, tulede zot kontan pu ogmant sans ki zot eli uswa …...pu
zot nome dan Lasanble Nasyonal. Zot ti devet ofer enn program ek/uswa enn lalis promes
elektoral ki, u tya panse, satisfer seki elektora pe dimande uswa truv neseser. Dan rod viktwar
elektoral, zot finn panse ki politik kominal li enn mwayin pu ogmant zot sans. Alor, olye ki zot
kontribiye pu diminye konsyans kominal, zot finn prefer ogmant ek explwat idantite kominal.
Zot ti pretan ek ankor pretan ki zot mem sanpyon demokrasi parlmanter modern dan enn Leta
sekilye. Kan anmemtan, zot pe rod montre ki zot gardyin lintere kominal ek relizye.
Enn fwa zot dan guvernman uswa dan lopozisyon, nesesite ek mwayin pu zot kontiyn amenn sa
dub-rol la ogmante net. Politik kominal ansam ar kliyantelism politik karyat lavi ki nu tu
partaze, lavi piblik. Desizyon politik ek administratif li swa gayn loder kominalism, swa li
tranpe net dan pwazon kominalism. Sa, a-so-tur, ranforsi konsyans kominal ek perverti lavi
politik an-antye.
Konklizyon
Li initil atann ki lider parti politik ki profit depi stratezi kominal elektoral ek ki pratik politik
kominal pu aboli sistem bestluzer kominal par zot mem. Amwin ki ena enn gran presyon depi
enn muvman de mas ki reklam so abolisyon. Ti ena sa kalite muvman de mas-la an 1982 dan
fule viktwar lalyans MMM-PSM. Lepok finn sanze depi lerla. Finn sanze pu lepir.
An 1982, elektora ti devlop so prop konsyans anti-kominal par limem. Telman li ti'nn vinn for
ki mem Komisyon Elektoral ti deklare ki sistem bestluzer finn depase. Ena politisyin ki ti dir ki
pa kapav aboli sistem bestluzer akoz li pa dan zot program. Pretex la ti inpe mins. Kan pa finn
aboli sa sistem ki diviz lepep ek zot reprezantan politik dan kategori kominal, sa finn ena
konsekans politik lur. Zordi nu ankor pe sarye sa konsekans la. Li trakasan kan gete ki manyer
deba lor sistem ledikasyon – pur u kont politik guvernman lor ledikasyon – finn swiv enn
aliynman kominal.
Se dimunn ki plis sufer kan ena kominalism ki bizin reklam eliminasyon sistem bestluzer
kominal dan Konstitisyon. Politisyin opuvwar uswa dan Lopozisyon pu natirelman fer gran
sermon ki byin bizin diminye kominalism dan politik ek ayer, kan anmemtan zot pu kriye ki sa
li enn kestyon “delika” ek ki “fale pran prekosyon avan ki fer kitsoz”. Antretan, sa bann mem
politisyin la pe kontiyn miltipliye zot lyin ar lider organizasyon ek institisyon kominal.
Batay kont kominalism, li enn vye batay. Li ekziz nuvo lenerzi ek enn vizyon kler. Muvman
Anti Kominalis (MAK) finn fini demar kanpayn. Dan so Konvansyon kot li ti fonde an Me
1995, li ti pran rezolisyon pu reklam abolisyon sistem bestluzer. MAK deklare ki li angaz li pu
travay:
o Kont kominalism, rasism, kasteism ek tu form fondamantalism relizye.
o Pu drwa fondamantal egal pu sak sitwayin ek tu sitwayin repiblik Mauritius, ki li drwa
politik, ekonomik, sosyal u kiltirel.
o Pu enn Leta sekilye, ki konpletman separe ar relizyon
o Pu liberte relizye uswa pu pena relizyon – sak sitwayin ena drwa pu swazir ek pratik
relizyon de so swa libreman, uswa pu pa ena relizyon.
o Pu liberte dexpresyon ek liberte lopinyon pu sak sitwayin ek tu sitwayin.
Kapav atenn tu sa bann bi la selman si sa bann bi la ena sutyin politik lamas dimunn. Pu gayn sa
kalite sutyin-la, li pa fasil. Li enn gran defi. Bizin enn refont konplet Konstitisyon ek sistem
politik pu ki eliminn kominalism. Li osi ekziz ki nu tu, individyelman, ena kuraz pu konfront nu
prop reflex ek lide kominal.
Ena lespwar. Partu dan Repiblik Mauritius ena buku-buku dimunn ki ena enn stil de vi ek enn
manyer panse ki fer zot krwar ki dimunn na pa bizin kategorize kuma bef. Zot krwar ki tu imin
ena valer egal ek drwa egal san get zot diferans relizye, filozofik uswa kiltirel. Avek rezon, zot
truv sistem bestluzer kominal kuma enn form kominalism institisyonalize. E zot rezet li.