HARVARD UKRAINIAN STUDIES - See also - Harvard University

IVAN FRANKO AND THEODOR HERZL 239nas myśl tę przed dziesięciu laty podnosił i obszernie motywował p. A. Nossig,a odblaskiem tej myśli jest cały ruch sjonistyczny, posiadający w naszymkraju zwłaszcza śród młodzieży żydowskiej, gorących zwolenników.Dr. Herzl podejmuje tę samą myśl z niemniejszym entuzjazmem od swychpoprzedników, ale zarazem stara się projekt ów postawić na realnychnogach, nadać mu pozory wykonalności, a nawet utorować drogę do jegowykonania.Poczciwy chłop z kośćmi, jak to mówią. Idealista jak Bóg przykazał. Ado takich, jak wiadomo, należy świat, gdyż jeżeli im się nie uda zawojowaćtego rzeczywistego, to nic ich nie kosztuje stworzyć sobie nowy i rządić się wnim według swego upodobania. Dr. Herzl przesiąknięty jest ideami nowożytnemi,chociaż elementy wiedzy współczesnej preparuje sobie odpowiedniodla swych celów. Zdaniem jego np. jest mylnem dotychczasowe zapatrywanieekonomistów społecznych, że podstawą cywilizacji jest praca. Praca — zdaniemdra Herzla — jest czemś konserwatywnem, zastojowem. Tylko duchprzedsiębiorczoścci tworzy cudy, tylko spekulacja popycha pracę naprzód,sprowadza wzrastanie dóbr ekonomicznych. Spekulacja — to jestwłaściwa cywilizacja—w tych słowach można by streścić dewizęhistoryczną dra Herzla. A jeżeli tak, to naród, obdarzony specjalną zdolnościąspekulacyjną jest najpotężniejszym czynnikiem cywilizacji, jestwłaściwym jej pionierem, godzien jest i może stanąć na czele pochoducywilizacyjnego. Takim narodem są żydzi.Niestety, warunki dziejowe złożyły się tak, że żydzi dotychczas nie moglizająć należnego im miejsca w tym pochodzie. Rozsypani pomiędzy narodamiobcemi, pracując razem z niemi, czując się synami rozmaitych ojczyzn, żydzi wwielu miejscach stracili wiarę w swą własną odrębność narodową, ulegliprądom asymilacyjnym. To ich jednak nie uratowało od nieprzyjażni i napaści,nie zapobiegło wzrostowi antysemityzmu. Antysemityzm jest dziśhasłem powszechnem; w jednych krajach jest on głośny i wrzaskliwy, winnych cichy, utajony w chatach chłopskich. Przysłowia i baśnie ludowe ziejąduchem antysemickim. Istniejąca na papierze równoprawność żydów niejest szanowaną w rzeczywistości; wyższe posady w służbie publicznej prawiewszędzie są dla żydów zamknięte. Żydów prześladują — rozmaicie wrozmaitych krajach, ale systematycznie. Rządy, któreby chciały stanowczowziąć żydów w opiekę, same by sobie wykopały grób, bo by się stałyniepopułarnemi. Nędza gniecie masy żydowskie, ale ta nędza i te prześladowaniaskupiają żydów, budzą w nich poczucie solidarności, poczuciewspólności narodowej.Kwestja żydowska, zdaniem dra Herzla — to nie jest kwestja ani wyłączniewyznaniowa, ani wyłącznie społeczna — to kwestja narodowa.Żydzi są osobnym narodem. Kwestja żydowska dopóty nie będzie załatwioną,dopóki naród ten nie uzyska swego własnego kraju, swej własnej