LOGOS

Revista ShkencoreLOGOSNë Kosovë çdo kompani do të jetë e obliguar të cedojë çdo risk, i cili kalon shumat e 10për qindshit të kapitalit plus/minus fitimi apo humbja. Ky kufizim bëhet për shkak tëkapaciteteve të kompanive për të përballuar risqe më të mëdha se sa kjo vlerë.Modeli i liberalizimit të TPL-së në KosovëBQK kishte studiuar përvojat e Greqisë në liberalizimin e tregut të saj dhe përvojataktuale të tregut kroat, atij slloven etj., dhe në fund kishte krijuar një model adekuat, i cilinjihej si Liberalizim i kontrolluar, që do të ishte adekuat dhe i përshtatshëm për zbatim,duke mos krijuar parakushtet për një dështim të industrisë së sigurimeve.Ky model quhej i kontrolluar me vetë faktin që Riskun Sigurues e caktonte BQK, si masëmbrojtëse nga qasja e gabuar e kompanive drejtë tendencës së zvogëlimit të çmimeve, kjomasë ishte nga frika që do të shkaktohej kaos sikur në liberalizimin e tregut grek tëindustrisë së sigurimeve, ku kompanitë kisin qasje drejtë uljes së çmimeve me synimpërfitimi të një mase më të madhe të tregut të sigurimeve.Ky model bazohej në formulën:RS+SHO+Pr+Tatimi (7 për qind)+TVSH(15 për qind)= PrimiRisku sigurues caktohej nga BQK si vlerë e 65 për qind të neto tarifave paraprake tëcaktuara nga BQK, ndërsa Shpenzimet Operative (SHO) do të duhej të paraqiteshin realnë aktivitetet e kompanisë.Shkalla e profitit do të duhej të paraqitej real me qëllimet e menaxhmentit të kompanisë,kurse kategoritë e tatimeve janë pjesë përbërëse të përcaktuara nga shteti.Qëllimi kyç në modelimin e kësaj formule ishte që përmes riskut sigurues të caktohej njënivel minimal, ku kompanitë do të duhej të ndërtonin primin e tyre në njërën anë si dhepresioni që kompanitë përmes kësaj formule të bëjnëë zvogëlimin e shpenzimeve tëtepërta operative.Fillimi i zbatimit kishte pengesa dhe shtyrje për shkak të shumë faktorëve teknikë tëkompanive. Ky proces fillloi me dy muaj vonesë, ku kompanitë kishin prezentuar tarifat etyre, të cilat dallonin në një shkallë të madhe, ngase kishte kompani që kishte propozuartarifat deri në nivelin – 20 për qind në krahasim me tarifat paraprake të caktuara ngaautoriteti deri në nivelin +10 për qind në krahasim me tarifat paraprake.Kjo diferencë shkakëtoi shumë pakënaqësi, të cilat në një mënyrë e cenonin aktivitetin etyre sigurues për një periudhe të caktuar, sepse kompanitë kishin të drejtën që brenda vititdy herë të propozonin ndryshimin e tarifave. Tarifat ishin të kontrolluara edhe ngaaktuarët e kompanive, që duhej të siguronin tarifat adekuate të kompanisë përkatëse.Duke analizuar këto lëvizje jemi në dyshim që aktuarët e kompanive nuk janë bazuar nëmetodologji adekuate të verifikimit të tarifave, sepse supozohej që presioni i18