Selef ilik
Dosya - IGMG
Dosya - IGMG
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Dosya<br />
Modern <strong>Selef</strong>iliği daha iyi<br />
anlamak için, bir şekilde<br />
<strong>Selef</strong>çi olarak adlandırılan<br />
modern gruplardan hangilerinin,<br />
kelimenin tam anlamıyla<br />
<strong>Selef</strong>çi olmadıklarını<br />
bilmek gerekir.<br />
<strong>Selef</strong><strong>ilik</strong> hicri 3. yy’ın başlarında teşekkül etmeye<br />
başlamış ve bazı aşamalardan geçmiştir. <strong>Selef</strong>iliğin<br />
ilk aşamasına “İcmal devri” veya “eski selefiler”<br />
(mütekaddimûn) denmektedir. <strong>Selef</strong><strong>ilik</strong> Miladî 7.<br />
yy’da tekrar ortaya çıkmış ve bu defa bu görüş Harranlı<br />
Şeyhu’l-İslam İbn Teymiyye (ö.1328) ve İbn<br />
Kayyım (ö.1350) tarafından ihya edilmiştir. <strong>Selef</strong>iyenin<br />
ikinci dönemi, “sonraki selefiler” (müteahhirûn)<br />
olup bunlar kendi asırlarında Yeni-Hanbeliliğin<br />
kelam ve felsefeye galip gelmesini sağlamışlar ve<br />
İslam’ın entelektüel hızını yavaşlatmışlardır.<br />
İtikatta selefi olduklarını, amelde ise Ahmet b.<br />
Hanbel’i izlediklerini söyleyen ama birçok konuda<br />
İbn Hanbel’i de İbn Teymiyye’yi de geçen, kendilerine<br />
Vehhâbî denmesine karşı çıkan, Muhammed<br />
b. Abdilvehhab’ın (ö.1791) kurucusu bulunduğu<br />
Vehhâb<strong>ilik</strong> ise, bir çeşit <strong>Selef</strong><strong>ilik</strong> olarak Miladî 18.<br />
yy’da Muhammed b. Abdulvehhab tarafından Arap<br />
yarımadasında yeniden ortaya çıkarılmıştır. Günümüzde<br />
de Vehhâbîler, bu görüşe davet etmektedirler.<br />
Muhammed b. Abdulvehhab, eniştesi ve Su’ud<br />
ailesinin büyük dedesi Muhammed b. Su’ud ile baş<br />
başa vererek, bu mezhebi kılıç zoruyla kabul ettirmeye<br />
ve hâkim oldukları yerlerde buldukları mabet<br />
ve türbeleri bidat karşıtlığı adı altında yıkmaya<br />
başlamışlardır. Bekli de zora başvuran bu dini<br />
davet hareketinin altında, Osmanlıya karşı isyan<br />
etme düşüncesi yatmaktaydı.<br />
Modern <strong>Selef</strong>iliği daha iyi anlamak için, bir şekilde<br />
<strong>Selef</strong>çi olarak adlandırılan modern gruplardan<br />
hangilerinin, kelimenin tam anlamıyla <strong>Selef</strong>çi<br />
olmadıklarını bilmek gerekir. Mısır’da Kavalalı M.<br />
Ali Paşa, İstanbul’da Tanzimat Fermanı ile başlayan<br />
Batı tesirleriyle uyanan bazı Müslümanlar, geleneksel<br />
kelam ve tasavvuf ekollerinin Müslümanların<br />
derdine derman olamayacağı düşüncesinden hareketle<br />
yeni bir <strong>Selef</strong>iye anlayışı geliştirmişlerdir. Bu<br />
hareket <strong>Selef</strong>ç<strong>ilik</strong> dendiğinde akla gelen içerikten<br />
daha geniştir ve burada akıl, bilim ve te’vil karşıtlığı<br />
yoktur. <strong>Selef</strong>ç<strong>ilik</strong> sloganını kullanan reformist,<br />
modernist ve eklektik karaktere sahip Afgani (ö.<br />
1897), Abduh (ö. 1907) ve Reşid Rıza (ö. 1935), gibilerin<br />
pan-islamist ıslahatçı hareketleri, dışlamacılık<br />
yerine İslam birliğini ön plana almaları ve geleneği<br />
yerine göre eleştiren modern bir bakış açısı<br />
geliştirmeleri vs. bazı yönleriyle klasik anlamdaki<br />
<strong>Selef</strong>iyye’ye terstir. Zira yer yer kimi yazarlar tarafından<br />
<strong>Selef</strong>iye olarak lanse edilen Afgani, Abduh<br />
ve Reşit Rıza ekolü, entelektüel, rasyonel, bilimci,<br />
gelişimci aktivist ve eklektik özellikleriyle, <strong>Selef</strong><strong>ilik</strong><br />
içerisinde değil Fazlurrahman’ın yaptığı gibi ıslahatçı<br />
modernizim içerisinde değerlendirilmelidir.<br />
Muhammed İkbal (ö. 1938) Mustafa Merâğî,<br />
Muhammed el-Behî, Muhammed Kutub,<br />
Mevdûdî, Nedvî, Mustafa Sibâî, Muhammed Ebu<br />
Zehra, Yusuf Kardâvî gibi düşünür ve âlimlerin<br />
“Yeni-selefiye”den sayılmaları, geleneğe ve klasik<br />
mezheplere yaklaşımları açısından söz konusu<br />
edilse de, <strong>Selef</strong>çiliğin ve Yeni-selefçiliğin temel<br />
karakteristiği olan hadis merkezli literarist metinc<strong>ilik</strong><br />
ve kurtulmuş fırka merkezli dini dışlamacılık<br />
özelliklerinden bahsedilemez. Mehmed Akif,<br />
24<br />
PERSPEKTİF • SAYI 219 • MART 2013
Change language