Selef ilik

Söyleşi
Türkiye’deki gündelik dini hayatta, ayrıca ülkenin
kültürel ve siyasal İslamcılığında bu tarikatın etkisi
hala güçlü şekilde sürmektedir. Ayrıca Vehhâbîliğin
bir uzantısı olarak görülen çağdaş Selefî hareket,
Suudî’lerin ideolojisi olarak anlaşılmış, milliyetçi
sâiklerle hatırlarda hâlâ taze duran tarihi Osmanlı-
Vehhâbî karşıtlığı olgusu, Selefî düşüncelerin zemin
bulmasına mani bir düşünsel atmosferi oluşturmuştur.
Avrupa’da Selefiliğe yaklaşımı nasıl buluyorsunuz,
özellikle devlet kurumları ve medyanın
yaklaşımını? Avrupa özelinde Selefiliğin sürekli
gündeme getirilerek, kullanılmaya çalışıldığını
düşünüyor musunuz?
Biraz önce belirtmiştim. Selefiyye’nin gücü Avrupa
ve ABD’deki güvenlik kurumları ve medya tarafından
bilinçli şekilde abartılıyor. Bunun arkasındaki nedenin,
Müslümanları ve İslami kurumları baskı altına
almak olduğunu söyledim. Ayrıca çağdaş Selefiliğin
son yıllarda yeni sömürgeciliğin bir aracı olarak işlev
gördüğü dikkatlerden kaçmamakta. Suudi Arabistan
devleti himayesindeki Suudi Selefîliği, Batı’nın Arap
Yarımadası’ndaki çıkarlarına dini meşruiyet kazandıran
bir mekanizma olarak hareket etmektedir.
Öte yandan bazı cihadî eğilimli Selefi örgütlenmelerin
icraatları bir takım abartmalar eşliğinde bahane
gösterilmek suretiyle Afganistan, Irak, Somali,
Mali gibi ülkelerin Batılı emperyalist güçlerin işgaline
uğradığı herkesin malumudur. Bu ülkelerde geleneksel
tabanları bulunmamasına rağmen direniş
güçleri olarak kendilerini gösteren veya o şekilde dışarıya
takdim edilen el-Kâide, Şebâb, Ensârü’d-Dîn
gibi Selefi yapılar, izledikleri feraset ve basiretten
yoksun politikalar ve iş görüş biçimleri nedeniyle,
kendi iddialarının tam aksine siyasal-dinî bir inşanın
değil bir yıkımın vasıtası haline gelmektedirler
ve bu durumun da çok farkında değildirler.
Çağdaş selefi akımlar üzerinde yaptığınız çalışmalara
dayanarak soruyorum; iddia edildiği gibi,
örneğin Almanya’da faaliyet gösteren Selefi akımların
devletin güvenliği için tehlike arzedecek bir yapılanma
içerisinde olduğu söylenebilir mi?
Güvenlik tehdidi olabilecek küçük ve marjinal
hücre yapılanmaları olabilir. Bunlar dar çapta da
olsa terörist aktiviteler içinde olabilirler. Fakat bu
yapılar Müslüman kamuoyunun desteğinden yoksundur.
Güvenlik ve istihbarat birimleri de sanıyorum
ki bunları kontrol ediyordur. Benim endişem,
bu birimlerin belli konjonktürel siyasal amaçlarla bu
oluşumları manipüle etmeleri ve operasyon yapmalarına
imkan tanıyıp sonra da bunun sonuçlarından
yararlanmaya çalışmalarıdır.
Almanya İç İstihbarat Dairesi selefiliği iki kategoriye
ayırıyor. Birisi “siyasi selefizm“, diğeri
“cihadi selefizm“. İkisinin de aynı ideolojik temele
sahip olmakla birlikte stratejik yöntem farklılıkları
olduğu, klasik fıkıh literatüründeki referansları
itibariyle gayrimüslimlere yönelik şiddete yatkın
olmakla birlikte siyasi selefizmin “dava“ adı altında
misyonerlik benzeri faaliyetler yürüttüğü,
cihadi selefizmin de şiddeti öncelediği, ancak
ikisinin arasındaki geçişlerin akıcı olduğu iddia
edilmekte. Bu tanımları ve Selefiliğin prensip olarak
şiddeti tasvip ettiği görüşü doğru mu?
Bahsettiğiniz değerlendirmeler genel hatlarıyla
doğru; ancak Selefiliğin prensip olarak şiddeti tasvip
ettiğini söylemek maksadı aşan bir yorum olur. Cihadi
dediğimiz Selefi akım içinde bile ölçüsüz şiddet
ve tedhişi reddeden bir damar her zaman mevcut.
Şiddet yöntemlerinden müesses Suudi Selefiyye rahatsızdır;
zira muhalif bu yeni çizgi her zaman için
bir dinî devlet ideolojisi olmuş Vehhâbîliğin ruhuna
aykırıdır. İslamcılar da rahatsızdır; zira ne üreteceği
belli olmayan ve zaman zaman kontrol dışında kalan
fikir ve gruplarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
Nitekim Üsame b. Ladin’le beraber Cihâdi Selefilik
içerisinde yaşanan savrulma, Cihadî şeyhler tarafından
bile onaylanmamıştır. Bu alimlerin Bin Ladin’i
tenkitleri üç noktada yoğunlaşmaktadır: Bin Ladin,
Müslüman yöneticileri ve ulemayı geçerli kanıtlara
dayanmadan küfürle suçlamıştır. El-Kaide, düzenlediği
kanlı eylemlerle halkı Müslüman ülkeleri savaş
arenalarına dönüştürmüştür. Bin Ladin ve arkadaşları
bu eylemlerinde İslam savaş hukukuna aykırı
biçimde masum sivil insanları da hedef almaktadır.
Şiddeti meşru kabul eden ve sivillere yönelik terör
eylemleri gerçekleştiren grupların temel motivasyonu
gerçekten dini kaynaklar mı? Yani ‘‘Allah rızası
için’’ insanları katlettiklerine gerçekten inanıyorlar
mı? Hangi sebepler onları bu metodlara yöneltiyor?
Temel motivasyon dini kaynaklar değil şüphesiz.
Kuşatılmışlık, çaresizlik, zulümler, haksızlıklar,
baskılar, işkenceler bu tür eylemlere
insanları sevkedecek psikolojik bir ruh hali yaratıyor.
Bu ruh hali içerisinde bir araya gelen insanların
ölçüsüz şiddet içeren eylemlerine dini
bir kılıf bulmaları hiç de zor olmuyor.
34
PERSPEKTİF • SAYI 219 • MART 2013