Selef ilik

Söyleşi
birisine işaret ediyor. Selefiyye Sünnîliğinde esas
olan siyasal tavır, dinen meşru olan devlete itaat
etmektir. Abbasi yöneticileri tarafından ağır baskı
ve işkencelere maruz kalan Ahmed b. Hanbel’in,
aynı yöneticilere olan biatını bozmadığı, onların
arkasında Cuma ve bayram namazlarını kılmaya
devam ettiği, hem klasik kitaplarda hem de çağdaş
Suudi Selefi akımın yazılarında altı çizilen bir örnektir.
Namaz kıldığı müddetçe yöneticilere isyan
etmek caiz değildir Selefiyye’ye göre.
Ancak değindiğiniz gibi 2011’de başlayan Arap
Baharı sürecinde -ilk başta tereddüt gösterseler de
güçlü Selefi gruplar devrim sürecine bizzat iştirak
ettiler. Bu gelişme cihadi akımlar söz konusu olduğunda
belki süpriz olmadı ama özellikle Suudi Selefiliğindeki
tavır değişikliği doğrusu şaşırtıcıydı. Zira
bu çevre hep monarşik ve oligarşik eğilimlere yakın,
sivil demokratik insiyatiflere uzak durmuştur. Temsili
demokrasi, sivil katılımcılık gibi modern siyasi
kavramları bid‘at olarak değerlendirmiştir. Fakat aynı
çevre bu katılımı siyasal partileşmeye kadar götürdü
ve serbest seçimlerde önemli bir oy desteğine ulaştı
Mısır‘da. Suudi rejiminin bu Selefi hareketlenmeye
desteğini ise, her zaman çekindiği İhvan ağırlığını
dengelemeye matuf bir adım olarak anlamak gerekir.
Yeni girilen bu kulvarın, Selefiyye içinde hem
Suudî hem de Cihadî kanattan gelen tenkit ve muhalefete
rağmen, Selefiyye’nin önemli bir kesimini
ılımlılık ve esneklik yönünde dönüştüreceği rahatlıkla
öngörülebilir. Diğer bir öngörü, bu yeni siyasal
tecrübenin zaten çok parçalı olan Selefiyye içinde
daha ileri ve farklı bölünmelere yol açabilmesi ihtimalidir.
Dini zemindeki tenkitler, değişik fetvalar,
karşılıklı reddiyeler eşliğinde bir iç hesaplaşma kaçınılmaz
görünmekte. İmad Abdülğafur örneği belki
de bu yönde olacakların ilk habercisi.
Bazı kesimlerce Selefiliğin bilhassa Avrupa’da
hızla büyüyen bir akım olduğu söyleniyor. Gerçekten
de İslam’ı seçen kimi Avrupalıların Selefi
akımların ve anlayışın etkisinde olduğu da görülüyor.
Sizin gözleminiz ne yönde? Avrupa’da Selefiliğe
bahsedilen yönde bir ilgi var mı? Varsa bu
sizce neyle açıklanabilir?
Avrupa’da gözlemlediğim kadarıyla İslam’a girişler
eskiden olduğu gibi bugün de daha çok sufi
cemaatler kanalıyla oluyor. Batılı insanın manevi
boşluğunu dolduracak bir alternatif olarak tasavvuf
ve tarikatler, kendilerinden beklenen performansı
bu hususta sergilemeye devam ediyorlar. Ruhi derinlikten
uzak, köşeli, dışlamacı ve literalist zihniyet
yapısı ile Selefiyye, ihtida hareketlerinde sufiyye orijinli
cemaatlerle rekabet edemez.
Zengin maddi imkanlarla faaliyet yürüten Selefilerin
de ihtida hareketlerinde belli bir payı var
kuşkusuz. Ama bu, sanıldığı gibi büyük bir pay
değil. Özellikle Körfez sermayesiyle inşa ve idare
edilen cami ve okulların davet hizmetlerine katkı
sağladığı görmezlikten gelinemez. Bu gelişmeler
Batı Avrupa’dan ziyade, komünizmden kurtulmuş
Balkan ülkelerinde müşahade edilmekte. Dindarlaşan
Müslüman halklar arasında söz konusu tesirin
belli bir güce sahip olduğu belki söylenebilir.
Ancak Batı Avrupa’da Selefiliğin tesirinin bilerek
abartıldığını ve bu argümanın Müslümanlar üzerindeki
rahatsız edici güvenlik uygulamaları için
32
PERSPEKTİF • SAYI 219 • MART 2013