Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yng Nghymru

Datblygiadau yn y Trydydd Cynulliad
Yn fuan yn ystod y Trydydd Cynulliad, yn ystod haf a hydref 2007, cynhaliodd Llywodraeth Cymru
ymgynghoriad â rhieni a rhanddeiliaid yn dwyn y teitl Datganiadau neu rywbeth gwell?.
Ceisiodd yr ymgynghoriad rhagarweiniol hwn farn ar ddiwygiadau posibl i’r fframwaith deddfwriaethol
a’i nod oedd ennyn hyder a chytundeb ynglŷn â’r ffordd ymlaen. Roedd yn seiliedig ar ddogfen (a oedd
hefyd yn dwyn y teitl ‘Datganiadau neu rywbeth gwell?’) a luniwyd gan Grŵp Gorchwyl a sefydlwyd gan
Lywodraeth Cymru. Nodwyd tri opsiwn ar gyfer newid.
Mewn dogfen a baratowyd gan Is-adran Anghenion Ychwanegol a Chynhwysiant Llywodraeth Cymru
ym mis Medi 2007, crynhowyd barn rhieni ar bob opsiwn. Yn ôl y ddogfen hon, ‘lleisiodd llawer o rieni
bryderon ynghylch newidiadau posibl’, ond ‘mae’r anfodlonrwydd a fynegwyd ynghylch y
sefyllfa gyfredol yn ymwneud nid yn unig â’r prosesau statudol o lunio a diwygio’r datganiad, ond
hefyd â darparu … mewn ysgolion prif ffrwd’. 19
Roedd y cyfyng gyngor a wynebai llunwyr polisi yn amlwg o ddogfen Llywodraeth Cymru sy’n
crynhoi’r cynnydd hyd hynny a’r camau nesaf (Mai 2008). Roedd yn amlwg bod y system gyfredol yn
ddiffygiol a bod pobl yn anfodlon ond roedd nerfusrwydd ynglŷn â cholli’r hyn a oedd yn dda yn y
system a phryder ynglŷn â’r hyn a ddylai gymryd ei lle:
Y farn gyffredinol oedd bod y fframwaith cyfredol yn cynnig y rhan fwyaf o’r hyn sydd
ei angen mewn fframwaith statudol ar gyfer plant a phobl ifanc ag AAA a chyda rhai
gwelliannau gellid sicrhau ei fod yn “addas i’r diben” ac yn llai biwrocrataidd ac yn
llai “meddygol” o ran ei ddull gweithredu. Roedd cytundeb cyffredinol y gellid
mabwysiadu dull gweithredu llai biwrocrataidd ar gyfer grŵp ehangach o ddysgwyr
ag anghenion ychwanegol.
Fodd bynnag, mae mwyafrif llethol y cyfranogwyr ledled Cymru yn gryf iawn o’r farn
nad yw’r system gyfredol yn gweithio fel y dylai a cheir anghysonderau mawr o ran y
modd y’i gweithredir mewn [awdurdodau lleol] ac ysgolion prif ffrwd. At ei gilydd nid
oedd gan y rhieni a’r gofalwyr hynny a fu’n bresennol yn y digwyddiadau ymgynghori
lawer o ffydd yr ymdrinnir â hwy yn deg ac y caiff anghenion eu plant eu diwallu’n
briodol.
(…)
Yn gyffredinol, oherwydd y darlun cliriach y mae’r ymgynghoriad hwn yn ei
ddarparu, mae’n anodd dychmygu na wneir unrhyw newid neu nad eir i’r afael ag
unrhyw un o’r materion allweddol a nodwyd. At hynny ymddengys ei bod yn anodd
ymgymryd â newidiadau mawr ar raddfa eang cyn sicrhau yn gyntaf bod y system
gyfredol yn gweithio yn fwy effeithiol a meithrin ymddiriedaeth rhieni a gofalwyr. 20
Wedi hynny, sefydlodd Llywodraeth Cymru bedwar prosiect peilot ADY yn 2009 er mwyn datblygu
a phrofi dulliau amgen yn lle’r fframwaith statudol presennol o ddatganiadau AAA. Ymhlith yr
agweddau a dreialwyd roedd Cynllun Datblygu Unigol (CDU) sy’n nodi anghenion unigolyn a’r
camau gweithredu i’w gynorthwyo o fewn dull gweithredu system gyfan (0-25 oed).
19
Is-adran Anghenion Ychwanegol a Chynhwysiant Llywodraeth, Datganiadau neu rywbeth gwell? Ymgynghoriad
rhagarweiniol ar opsiynau ar gyfer newid i’r fframwaith asesiadau a datganiadau AAA statudol: Crynodeb o farn
rhieni, Medi 2007
20
Llywodraeth Cymru, Datganiadau neu rywbeth gwell: Crynodeb o'r cynydd a wnaed hyd yma a'r camau nesaf,
Mai 2008, t4
31