Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yng Nghymru

Mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl y bydd y cydbwysedd rhwng nifer y dysgwyr y mae ysgolion ac
awdurdodau lleol yn eu cynnal yn 'debyg iawn' i'r cydbwysedd presennol rhwng dysgwyr a gefnogir
naill ai drwy Gweithredu gan yr Ysgol neu Gweithredu gan yr Ysgol a Mwy, a'r rheini sydd â datganiad.
Cadarnhawyd hyn gan y Gweinidog Addysg a Sgiliau mewn llythyr at y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac
Addysg (PDF 191KB) yn ystod ei waith craffu cyn deddfu ddiwedd 2015. Fodd bynnag, roedd y
dystiolaeth a gafodd y Pwyllgor gan randdeiliaid yn awgrymu nad oedd yn eglur ym mha
amgylchiadau y byddai'r awdurdod lleol, yn hytrach na'r ysgol neu'r sefydliad addysg bellach, yn
gyfrifol am CDU dysgwr (gweler adran yn nes ymlaen yn y bennod hon).
Yn y Memorandwm Esboniadol drafft, roedd Llywodraeth Cymru yn crynhoi'r manteision a ragwelir
o gael cynllun unedig ar gyfer pob math o ADY fel a ganlyn:
Effaith y darpariaethau hyn fydd gwaredu'r anghysondebau a'r annhegwch sy'n
deillio o'r categorïau statudol ac anstatudol presennol o AAA, a'r gwahanol systemau ar
gyfer dysgwyr mewn ysgolion a sefydliadau addysg bellach. Trwy gyflwyno cynllun
unigol i gwmpasu sbectrwm eang o angen, bydd y system newydd yn fwy hyblyg ac yn
gallu ymateb yn well gan y bydd yn haws i addasu CDU dros amser er mwyn
adlewyrchu unrhyw newid o ran anghenion neu amgylchiadau. Yn fwyfwy, bydd yn
gwaredu'r ansicrwydd ynghylch pryd y dylai datganiad gael ei wneud ac ar gyfer pwy
ddylai gael ei wneud a'r ansicrwydd sy'n deillio o hyn. Bydd hefyd yn sicrhau dilyniant i
ddysgwyr wrth iddynt drosglwyddo o'r ysgol i addysg bellach. (para 3.65) [fy mhwyslais
i]
Cynigion ar gyfer proses gydweithredol integredig gydag ymyriadau cynnar,
amserol ac effeithiol (amcan cyffredinol)
Rhagor o gydweithredu (nod craidd)
Roedd y Bil drafft yn cynnwys dyletswydd newydd ar gyrff iechyd i gyflwyno unrhyw Ddarpariaeth
Ddysgu Ychwanegol a bennir mewn CDU, ac y maent wedi cytuno i'w darparu. Os bydd CDU yn nodi
bod bwrdd iechyd yn gyfrifol am ryw agwedd ar ddarpariaeth ddysgu ychwanegol, byddai hyn yn
golygu na fyddai dyletswydd bellach ar ysgol, coleg neu awdurdod lleol i sicrhau'r ddarpariaeth honno.
Fodd bynnag, byddai angen bod y byrddau iechyd wedi cytuno i wneud y ddarpariaeth honno fel
rhan o'r broses o lunio'r CDU; ni fyddai awdurdodau lleol yn gallu rhwymo'r GIG i ddarparu rhywbeth i
ddysgwr ag ADY nad oedd y byrddau iechyd wedi cytuno i'w ddarparu.
Mae’n arwyddocaol y rhoddwyd y cyfrifoldeb terfynol ar gorff iechyd am ddarpariaeth ddysgu
ychwanegol y mae wedi cytuno i'w darparu wrth ddatblygu'r CDU. Mynegwyd pryderon yn ystod
ymgynghoriad Papur Gwyn 2014 (PDF 730KB) am ba mor ymarferol fyddai gwneud awdurdodau
lleol yn atebol (drwy gyfrifoldeb terfynol am y CDU) am ddarpariaeth gwasanaethau gan gyrff nad
oes ganddynt unrhyw reolaeth drostynt. Nododd Estyn na all awdurdodau lleol fod yn gyfrifol yn y
pen draw am baratoi, cyflawni neu adolygu darpariaeth neu gymorth sy’n gyfrifoldeb ar y gwasanaeth
iechyd.
Ceir cydnabyddiaeth yn eang bod cydweithio effeithiol o'r cychwyn cyntaf wrth adnabod ADY a
datblygu CDU yn hanfodol i wella'r system. Mae'r Memorandwm Esboniadol drafft yn datgan y bydd
CDU yn cynnwys cynllun gweithredu sy'n 'nodi'n glir pa asiantaeth sy'n gyfrifol am gyflenwi'r elfennau
unigol cynllun gweithredu'. Mae pennod 13 o'r Cod drafft yn nodi'r dyletswyddau gorfodol ac yn rhoi
arweiniad ar sut y dylai'r gwaith amlasiantaeth hwn ddigwydd wrth baratoi CDU.
39