Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) yng Nghymru

Y fframwaith cyfreithiol presennol yng Nghymru
Mae'r trefniadau presennol ar gyfer canfod a darparu ar gyfer AAA wedi'u gwreiddio yn Neddf Addysg
1996 (a oedd yn cydgrynhoi deddfwriaeth flaenorol Deddf Addysg 1993) ac yn cael eu nodi'n fanylach
yn y Cod Ymarfer AAA ar gyfer Cymru (a gyflwynwyd yn 2002 ac a ddiweddarwyd yn 2004).
Fel un o ofynion y ddeddfwriaeth, paratowyd y Cod Ymarfer cyntaf gan Lywodraeth y DU a daeth i rym
ym 1994. Yn sgil datganoli, cyhoeddodd y Gweinidog Addysg a Dysgu Gydol Oes ar y pryd, Jane
Davidson, y Cod Ymarfer AAA cyntaf sy’n benodol i Gymru [‘y Cod’ o hyn ymlaen]. Daeth hwn i rym
o 1 Ebrill 2002 ac mae’n dal mewn grym hyd heddiw.
Mae’r Cod yn amlinellu’r gweithdrefnau y dylid eu dilyn ar gyfer asesu p’un a oes gan ddysgwr AAA a
rhoi ymyriadau ar waith i ymdrin â hwy. Fodd bynnag, mae’r ffordd y caiff anghenion dysgwyr eu
canfod ac y darperir ar eu cyfer wedi bod yn newid yn raddol a gellir dadlau nad yw’r Cod yn hollol
gyfredol mwyach. Mae’r newidiadau hyn yn cynnwys, er enghraifft, defnyddio mwy ar y cysyniad
ehangach o ‘Anghenion Dysgu Ychwanegol’ (ADY), y disgwylir i’r ddeddfwriaeth arfaethedig roi sail
gyfreithiol iddo, a dibynnu llai ar ddatganiadau.
Serch hynny, wrth esbonio'r rhesymau dros oedi o ran cyflwyno deddfwriaeth yn ystod haf 2015 er
mwyn caniatáu ar gyfer rhagor o ymgynghori, mynnodd Huw Lewis, y Gweinidog Addysg a Sgiliau ar y
pryd, fod y gofynion cyfreithiol presennol yn parhau ac atgoffodd awdurdodau lleol am eu
cyfrifoldebau. Ailadroddodd hyn mewn gohebiaeth at Bwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg y
Pedwerydd Cynulliad ym mis Ionawr 2016 (PDF 214KB).
Mae’n rhaid i’r asiantaethau perthnasol roi sylw i’r Cod ac er y gallant ddewis sut yn union y byddant
yn cyflawni eu dyletswyddau statudol, mae’n rhaid iddynt wneud hynny yng ngoleuni’r canllawiau a
roddwyd ynddo. Mae’r Cod yn seiliedig ar bum egwyddor gyffredinol:
Dylai anghenion plentyn ag AAA gael eu diwallu;
Fel rheol caiff anghenion addysgol arbennig plant eu diwallu mewn ysgolion neu sefydliadau prif
ffrwd;
Dylid ceisio barn y plentyn, a’i chymryd i ystyriaeth;
Mae gan rieni rôl holl bwysig i’w chwarae i gefnogi addysg eu plentyn;
Dylid cynnig cyfle llawn i blant sydd ag AAA gael addysg eang, gytbwys a pherthnasol.
Trosolwg o gyfrifoldebau allweddol
Mae paragraff 1.19 o’r Cod yn nodi y dylai awdurdodau lleol, mewn partneriaeth ag ysgolion, ‘roi’r
flaenoriaeth uchaf i’w dyletswydd statudol i hyrwyddo safonau addysg uchel ar gyfer pob plentyn, yn
cynnwys rhai ag AAA’. Mae paragraff 1.20 yn nodi mai un o swyddogaethau hanfodol awdurdodau lleol
yw sicrhau bod anghenion plant a phobl ifanc sydd ag AAA ‘yn cael eu canfod a’u hasesu’n gyflym a
bod darpariaeth addas yn cael ei gwneud’.
Mae rhwymedigaeth ar awdurdodau lleol i gyhoeddi eu polisïau AAA a gwybodaeth ynglŷn â’r ffordd y
maent yn ‘hyrwyddo safonau addysg uchel’ i ddysgwyr ag AAA a’u hannog i gyfranogi’n llawn yn eu
hysgol a’u cymuned leol.
Mae paragraff 1.24 o'r Cod yn cynghori, er mwyn cyflawni eu rôl yn effeithiol, y dylai awdurdodau lleol
ddarparu ar gyfer cynnwys dysgwyr sydd ag AAA mewn ysgolion prif ffrwd. Mae hyn yn cyd-fynd â’r ail
4