nalgures • tomo iv • año 2007 1 - Asociación Cultural de Estudios ...

Culleredo en 1752: os interrogatorios do Catastro de Ensenada
monte de Torrente, fuente de Revoredo y ala de Labandeira, de aqui va a confinar con
las aceñas, y marco que divide este termino de el de Villavoa, de aqui pasa por la
junqueira del rio que viene de la Pasaje al Burgo, y entra dividiendo por un riego de
agua, y medio de una viña de Pedro Loureiro, y de ella cruzando el camino real de la
Coruña, va siguiendo por dicho riego a la Braña que se dice del Burgo, de esta al
marco del Castro, y a raiz de la iglesia parroquial de este término, y de aqui se va a
ceñir a la primera demarcación...
Cultivábase todo tipo de terra: hortas, viñas, soutos, prados de regadío e secano, montes,
xunqueiras, brañas e terras de sementadura de secano.
Os cultivos predominantes eran trigo, centeo, millo, uvas, hortalizas e legumes, aparte de
aproveitar a herba e a madeira. Plantábanse tamén, espalladas, árbores froiteiras, como maceiras,
pereiras, cerdeiras, figueiras, castiñeiros, guindeiras, pexegueiros, etc. Doce castiñeiros
de primeira calidade ocupaban un ferrado de terra, e producían seis ferrados de castañas.
En total, a parroquia tiña 3.000 ferrados de sementadura: de hortos, 77, de terras de
sementadura (de todas as calidades), 1.115 ferrados; 954 de viñas; de soutos, 35; de montes,
241 ferrados.
As terras de primeira calidade producían un ano trigo e outro millo; as de segunda e terceira
calidade, un ano millo e outro centeo. Os montes, segundo a súa calidade, talábanse cada 18, 30
ou 72 anos, producindo, segundo ía descendendo a calidade, catro carros de leña e seis ferrados
de trigo, oito carros de toxo e seis ferrados de trigo, e seis ferrados de trigo, respectivamente.
A medida común da terra era o ferrado de sementadura de centeo, que tiña 25 varas de
cadratura. Sementándose de trigo, precisábase de semente tres cuartas partes dun ferrado, de
millo a quinta parte e de centeo un ferrado. Un ferrado de primeira calidade producía seis de
trigo ou sete de millo. O de segunda calidade, catro ferrados de centeo e catro de millo; por
último, o de terceira calidade producía tres ferrados de centeo e dous de millo. No caso das
viñas, un ferrado correspondíase a dous xornais, e producía entre 16 e 12 azumes de viño
segundo fose a calidade da terra.
Os gandos predominantes eran bois, vacas, cabalos, ovellas e porcos.
O ferrado de trigo valía seis reais, o de millo, catro, o de centeo, tres, o de castañas, dous e un
azume de viño, un real. Cada carro de leña custaba nove reais, e se era de toxo, tres. Respecto
dos animais, un pólo valía 17 marabedís, un carneiro, 12 reais, unha galiña, dous reais, un
tenreiro 40 reais, un año de ovella, cinco reais, unha mula 120 reais, unha poldra 40 reais, un
leitón cinco reais, etc.
Traballaban na parroquia de Almeiras tres muíños fariñeiros: un na Acea de Ama, de cinco
rodas, propiedade de don Mauro de España, veciño da Coruña, que moía tres meses ao ano e
NALGURES • TOMO IV • AÑO 2007 353