Perspectivas en las teorias de sistemas
Perspectivas en las teorias de sistemas
Perspectivas en las teorias de sistemas
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
104<br />
Octavio Miramontes<br />
ondas están formadas por zonas <strong>de</strong> difer<strong>en</strong>tes conc<strong>en</strong>traciones <strong>de</strong><br />
reactivos (figura 1). Estos patrones, sin embargo, no son específicos <strong>de</strong><br />
<strong>las</strong> reacciones químicas, están pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> otros <strong>sistemas</strong> <strong>en</strong> los que<br />
exist<strong>en</strong> interacciones <strong>de</strong> elem<strong>en</strong>tos individuales. Por ejemplo, están<br />
pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los patrones que se forman <strong>en</strong> los medios granulares<br />
(granos <strong>de</strong> ar<strong>en</strong>a, por ejemplo) bajo la acción <strong>de</strong> <strong>en</strong>ergía mecánica<br />
<strong>en</strong> pulsos o, <strong>en</strong> un nivel <strong>de</strong> mayor complejidad, están pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong><br />
la formación <strong>de</strong> patrones <strong>de</strong> agregación <strong>de</strong> ciertos microorganismos<br />
cuando éstos pasan <strong>de</strong> una fase solitaria a una fase <strong>de</strong> organización<br />
social. Estas ondas <strong>en</strong> espiral también se han id<strong>en</strong>tificado <strong>en</strong> la actividad<br />
eléctrica <strong>de</strong>l corazón, <strong>en</strong> mo<strong>de</strong>los matemáticos <strong>de</strong> dinámica<br />
<strong>de</strong> poblaciones, etcétera.<br />
figura 1. Ondas <strong>en</strong> espiral. Estas estructuras espaciales<br />
surg<strong>en</strong> <strong>de</strong> manera autoorganizada <strong>en</strong> una diversidad <strong>de</strong><br />
<strong>sistemas</strong> complejos, que van <strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>las</strong> reacciones químicas,<br />
procesos <strong>de</strong> agregación social, actividad eléctrica <strong>en</strong> el corazón<br />
<strong>de</strong> dinámica <strong>de</strong> medios granulares.<br />
Otros ejemplos importantes <strong>de</strong> dinámicas espaciales g<strong>en</strong>éricas<br />
están pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> los <strong>sistemas</strong> que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran <strong>en</strong> regím<strong>en</strong>es críticos,<br />
es <strong>de</strong>cir, <strong>en</strong> <strong>las</strong> cercanías <strong>de</strong> una transición <strong>de</strong> fase, y <strong>en</strong> don<strong>de</strong><br />
un cambio minúsculo <strong>en</strong> el parámetro <strong>de</strong> control pue<strong>de</strong> llevar al