BERRIA, 2011-03-13 - datu-basea21

2011ko martxoren 13a • Igandea‘Santa Maria’-ren bahiketa 03Diktadurakitotzea ametsUrtarrilean bete dira 50 urte Espainiako eta Portugalgo diktadurak munduzabalean salatzeko DRILek ‘Santa Maria’ transatlantikoa bahitu zuela.AEBen esku hartzearekin amaitu zen hamahiru egun iraun zuen odisea.Ainhoa OiartzabalOso ongi eginikoa, bainaoso gaizki kontatua».Horrela laburbildudio Victor VelokIgandea-ri duelamende erdi berak bere aita PepeVeloren gidaritzapean parte hartuzuen sekula izandako lehenbahiketa politikoa: Santa Mariatransatlantiko portugaldarrareneta hango ia mila bidaiarirenbahiketa. Besteak beste, ordukoprentsa frankistak argitaraturikoalbisteak kritikatu ditu Velok.Izan ere, ekintzari izaera politikoakendu eta piraten ekintza legezazaltzen saiatu baitzen erregimenfrankista. Eta, gainera, 60kohemerotekan Portugalgo diktadurarenoposizioaren ekintzagisa jaso da Santa Maria-renbahiketa, eta, hein handi batean,hala igaro da historiara.Baina 1961eko urtarrilaren22tik otsailaren 3ra mundukoprentsaren lehen orrialdeak betezituen bahiketa hura ez zen piratenekintza izan, ezta Antonio OliveiraSalazar diktadorearen kontrakoekintza soila ere; DRIL AskatasunerakoIberiar DirektorioIraultzailea erakunde antifrankistarenhirugarren eta azkenekintza izan baitzen hamahiruegun iraun zuen bahiketa politikohura.Urtebete lehenago, 1960an hasizen DRIL «Iberiako diktadurenkontra», hots, Franco eta Salazarrenerregimenen kontra ekiten.Venezuelan bat egin zuten Espainiakoeta batik bat Galiziako erbesteratueksortu zuten DRILerakunde armatua, PCE EspainiakoAlderdi Komunistaren politikaortodoxo eta posibilistarekinez baitzetozen bat.Erakunde sortu berria izaki,batik bat, bere izena eta helbu-ruak ezagutarazteko egin zituenatentatuak otsailean eta ekaineanEspainiako eta Euskal Herrikohainbat hiriburutan. Lehergailuekinegin zituen denak, eta eztandetakobatean, istripuz, RamonPerez Jurado DRILeko kideahil zen [gerora DRILeko buruzagiJorge Sotomayorrek Yo robé elSanta María liburuan idatzitautzi zuenez, infiltratuen ondoriozjazo zen istripu hori] . Urte berekoekainean, Madrilen, Bartzelonan,Bilbon eta Donostiako trengeltokietan hainbat lehergailueztandarazi zituzten, eta horietakobatean Begoña Urroz haurrahil zen. Atentatu hura DRILenaizan zenik ez zela frogatu adierazizion Victor Velok Igandea-ri [ikusotsailaren 20ko zenbakia], bainaSotomayorrek DRILek eragindako«biktima errugabe bakarra»izan zela idatzi zuen bere liburuan.Halaber, atentatu horienkarietara atxiloturikoak ere infiltratuenerruz atxilotu zituztelazehaztu zuen.Ezustea armaAbagune horretan, Venezuelanerbestean bizi zen Pepe Velo DRI-Len ideologo nagusi eta buruzagiakerabaki zuen ez segitzea lehergailuekineginiko halakoekintzekin: «Ekintza ekintzarenatzetik egiteak ekintza iraultzaileareneta ekintza terroristarenarteko muga igaro dezake, etaDRIL ez da mugimendu terroristabat».Nazioartean eragina izangozuen ekintza ikusgarria eta harrigarriaegitea pentsatu zuen Velok,Franco eta Salazar ustekabeanharrapatzeko. Izan ere, haiendiktadurak eraistea eta erregimeniraultzaileak ezartzea nahizuen Velok, Iberiako nazioen aldarrikapeneibide emanez. Asmohoriek gauzatzea ez zitzaion irudituezinezkoa orduko testuinguruhistorikoa kontuan hartuta:60ko hamarraldiaren hasieranAfrikan puri-purian ziren deskolonizazioprozesuak, eta Kubanarrakasta izan zuen Fidel Castrokgidaturiko iraultzak. Gainera,Marcos Perez Jimenezen diktaduraamaitu berri zen Venezuelan.Eta, AEBetan, John FitzgeraldKennedy zen presidente.Nazioartean eraginaizango zuen ekintzaikusgarri bat egiteapentsatu zuen VelokPixkanaka-pixkanaka,Galvao hasi zen Velokpentsaturiko ideiarenprotagonismoa hartzenUrduritasunareneraginez, tiro batekihes egin zion DRILekoekintzaileetako bati‘Dulcinea’ operazioaPepe Velo bezala Venezuelan erbesteanbizi zen Jorge SotomayorEspainiako Itsas Armadako kideohiak eta DRILeko buruzagitzakobeste zenbait kidek 1960ko apirileanerabaki zuten ekintza berriarennondik norakoa: Afrikakokostara zihoan bidaiarien itsasontzibat bahitzea. DRILeko aurpegiezagun Henrique Galvao militarportugaldarrari eta HumbertoDelgado Salazarrenoposizio buruari ere ideia ona irudituzitzaien. Velok eta SotomayorrekEkuatore Gineako FernandoPoo irla zuten jo puntuan, orduanEspainiako kolonia. Behin huraaskatuta, handik jarraitu nahi zutendiktaduren kontrako borrokan.Galvaok proposatuta, ordea,Angolara joatea erabaki zuten azkenean[Portugalgo kolonia]. Etaekintzaren izena ere berak ezarrizuen: Dulcinea operazioa. Gauzakhorrela, pixkanaka-pixkanaka,Galvao hasi zen Velok pentsaturikoideiaren protagonismoahartzen. Eta bahitu beharrekotransatlantikoa Santa Mariaitsasontzi portugaldarra izateakareagotu egin zuen PortugalgoDRILen adarraren protagonismoa.Dena dela, eztabaida gutxiizan zuten Portugal-ErdialdekoAmerika bidaia erregularki egitenzuen transatlantikoaren gainean:orduko famatuenetakoazen, modernoa, eta bilatzen zutenekintza propagandistikoarentzatagertoki egokia iruditu zitzaien.DRILeko zuzendari nagusiPepe Velo izendatu zuten Dulcineaoperazioaren buruzagi nagusi;Jorge Sotomayorrek DRILekoadar espainiarraren ardura hartuzuen; eta Henrique Galvaok, Portugalgoadarrarena. Hala, azkenbiek hamabina gizon zituzten eurenardurapean.Zehaztu zuten nor zein portutanigo transatlantikora, eta jadaorduan sortu ziren buruzagien artekolehen liskarrak; Galvaok ezbaitzuen Velorentzat bidaiaritxartela erosi. Dena dela, moldatuziren guztiak itsasoratzeko.Baita armak ere: metrailadorebat, bi fusil eta zenbait pistola etaarma zuri. Urtarrilaren 21eanSanta Maria-ren barruan zirenDRILeko ekintzaile guztiak.Caracasetik irten eta Curaçaoko(Holandarren Antillak) eskalaegin ostean, jada nazioartekouretan zeudela hartu zutenSanta Maria: urtarrilaren 22an,goizeko 01:30ean. 24 ekintzaileaktalde txikitan banatu ziren SantaMaria-ren toki estrategikoakhartzeko, eta aginte gela, irratikomunikaziogela, ofizialen gelaketa makinen gela berehala hartuzituzten.Hildako bat erasoanUstekabean, baina, tiroketa batgertatu zen aginte gelan. Urduritasunareneraginez, tiro batekihes egin zion DRILeko ekintzaileetakobati, eta aginte gelaren bestaldeanzegoen taldeak, beraienkontra eginiko tiroa zelakoan,erantzun egin zuen. Hala, bi taldeenartean harrapatuta gelditu zirenSanta Maria-ren aginte gelanzeuden ofizial portugaldarrak.Horietako bi larri zauritu ziren,eta bat berehala hil zen: Joao Josedo Nascimento Costa ofiziala.Nahi gabeko heriotza horretatiklanda, ez zuten Santa Maria-reneskifaiarekin inolako arazorikizan, eta ordubeteren buruan jadaDRILekoen esku zegoen transatlantikoa.Berehala, izena aldatuzioten: Santa Liberdade. Eta irratikomunikazioa eten zuten.Goizean, gosari garaian, PepeVelok eman zien bidaiariei egoerarenberri, eta Galvaok komunikatubat zabaldu zuen bidaiarienartean, bahiketaren arrazoi politikoakazaltzeko. Portugalgo etaGaliziako zenbait bidaiarik berehalaerakutsi zien euren atxikimendua,baina gehienek harridurazhartu zuten albistea.Gauean transatlantikoa hartzekoerasoan zaurituriko ofiziala,berriz, oso larri zegoela adierazizien sendagileak, eta ebakuntzaegitea behar zuela. Velorenekimenez, nazioarteko iritzi publikoarenaldeko jarreraren bila,zauritua lehorreratzea erabakizuten. Eta, ondorioz, FernandoPoo irla hartu eta gero Angolarajoateko hasierako plana bertanbehera utzi zuten.Urtarrilaren 23an Karibeko(Hurrengo orrialdean jarraitzen du)