hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu

Dialektologia
betxazaka ‘aprobetxatu gabe’, baliazaka ‘baliatu gabe’, bateazaka ‘bataiatu gabe’. Esan
dugunez, itxura horrexekin iraun du gaur arte Oñatin, akordatzaka eta heltzaka aditzetan,
eta -t(z)eka erabiltzen da Bergarako Angiozar eta Ubera auzoetan. Eibarren ere
-t(z)eke eta -t(z)eka biak entzuten dira.
ALDAERAK ETA GARATU GABEKO ARAUAK
Garatu gabeko arauen artean, Debagoieneko eta Erdiguneko hizkera batzuetako b /
p —> f egiteko joera da aipatzekoa: flater / fratel ‘plater’, hafixa ‘habia’, ifini ‘ipini’…
Aldaeren multzoan, berriz, Debabarrenean —Deba eta Itziar tartean direla—,
Soraluzen, Bergaran eta Antzuolan erabiltzen den haura ‘hura’ erakuslea da nabarmendu
beharrekoa. Eibarren ere ezaguna da, eta Deba ibarretik kanpora, Zestoan, Azkoitian,
Azpeitian —hare aldaera hemen—, Urretxun eta Zumarragan erabiltzen da. Gutxi gorabehera,
antzeko eremua dauka —baina Urolaldeko alderdi zabalagoan ere bada— erten
‘irten’ aldaerak.
Deba ibar gehienean esaten dira etzin ‘etzan’ eta gizur ‘gezur’. Araban ere bazen
etzin aldaera antzina, eta gaur egun ere bizirik dago Sakanan eta Nafarroako beste
alderdi batzuetan. Era berean, Bergaran, Antzuolan eta Oñatin esaten den hapixa
‘habia’ aldaera Goierri gehienean erabiltzen da.
Debagoien eta Erdigune gehienean txirtxil ‘kilker’ esaten da, Bizkaiko ekialdeko beste
zenbait hizkeratan bezala.
Azkenik, Euskal Herriko alderdi zabalarekin bat eginez, burdina (vs burni) eta matrail
(vs masail) esaten dira Deba ibarrean.
LEXIKOA
Lexikoan ere ez dago Deba ibar osoan erabiltzen den bertako hitz berezirik.
Berezitzat jo daitezkeenak eskualde horretako alderdi jakin batzuetan erabiltzen dira
soil-soilik. Hona hemen zein diren: anabasa ‘nahas-mahasa, kaosa’ (Erdigunea eta
125