hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu
hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu
hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Deba ibarreko euskararen ezaugarriak<br />
Eremu zabalekoa izan da, era berean, uzan / uzen ‘izain’ aldaera, baina gaur egun oso<br />
galduta dago harra bera, eta animalia galtzeak hitza ahaztea ekarri du 2 . Badirudi<br />
Debabarrena egon dela eremutik kanpora. Elgoibarren eta Mendaron behinik behin,<br />
itzain esaten da.<br />
Gaur egun arrotza da Deba ibarrean (h)uri ‘hiri’ hitza, baina Debagoieneko toponimian<br />
badira Uribarri tankerakoak, eta uri idatzi zuten antzinako Garibaik eta Barrutiak.<br />
Aldiz, Bizkai gehieneko uger ‘igeri’ ez da Deba ibarrera iritsi 3 , eta ezta, jakina, Bizkaiko<br />
mendebaleko uzen ‘izen’ ere.<br />
(2) Euskal Herriko beste leku askotan bezala, Deba ibar osoan egiten da e —> a dardarkari<br />
azkarraren aurrean zenbait hitzetan. Dialektologiaren ikuspegitik begiratuta, badira<br />
orokor samarrak diren aldaerak (baztar ‘bazter’, edar ‘eder’, hasarre ‘haserre’), baina baita<br />
euskalki edo eremu jakin bateko bereizgarri direnak ere. Esate baterako, mendebaleko<br />
euskarakoak dira barri ‘berri’ eta txarri ‘txerri’. Deba ibar osoan esaten da txarri, baina berri<br />
dago Bergaran, Antzuolan eta Debabarrenean.<br />
Mendebalean bardin ‘berdin’ ere erabiltzen da, baina hori Euskal Herriko beste zenbait<br />
alderditan ere bada; Zuberoan eta Nafarroa Beherean barrena, bereziki. Deba ibarreko<br />
hizkera batzuetan ere bada, baina oraingo honetan ere berdin esaten da Bergaran,<br />
Antzuolan eta Debabarrenean.<br />
Bizkaiko barrualdean beste hitz batzuetan ere gertatzen da e —> a, baina hango<br />
agartu ‘agertu’, akar ‘aker’ eta garri ‘gerri’ aldaerak, esate baterako, arrotzak dira Deba ibarrean.<br />
Badira, era berean, Bizkai gehienean ohikoak ez diren aldaerak eta Euskal Herriko<br />
erdialdekoak diruditenak. Debabarrenera eta Deba ibarreko erdigunera ere iritsi dira<br />
2 Eibarren, gainera, bestelako izena ere eman zaio: ur buztan (eta zenbaitek odol buztan) (Basauri & Sarasua<br />
2003).<br />
3 Juan Martin Elexpuruk (2004: s.v. igári) Leintz haranean uger esaten dela dio bere hiztegi zehatz eta aberatsean,<br />
baina ez dabil zuzen horretan. Aramaioko Oleta auzoan baizik ez da erabiltzen aldaera hori, eta igeri<br />
esaten da Aramaioko gainerako auzoetan eta Leintzen.<br />
61
Change language