hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu

Deba ibarreko euskararen ezaugarriak
(328, 335), eldu aurretikan ‘heldu aurretik’ (330), nunbaittetikan ‘nonbaitetik’ (339),
Zumarratikan ‘Zumarragatik’ (343)…
(5) Bizkai aldeko ezaugarritzat daukagu ablatibo zaharreko -rik erabiltzea mendirik mendi
tankerako esapideetan, baina ez da uste zuzena: Goierrin eta Urolaldean ere ezaguna da,
eta baita, beraz, Deba ibar osoan ere. Juan Martin Elexpuruk (2004) honako hauek jaso
zituen, besteak beste, Bergaran: makiña bat eskeko ibiltzen zan sasoi baten etxeik etxe
‘hainbat eskale ibiltzen zen sasoi batean etxerik etxe’(s.v. eskéko), erliak loraik lora gozuan
billa ibiltzen die ‘erleak lorerik lore gozoaren bila ibiltzen dira’ (s.v. gózo), iguindduta nago
tabernaik taberna ibiltzen ‘nazkatuta nago tabernarik taberna ibiltzen’ (s.v. iguinddu), goiz
guztia dendaik denda ikusmiran ibili naiz ‘goiz guztia dendarik denda begira ibili naiz’ (s.v.
ikusmíra), lenengo mendi gaillurra artu giñuan, eta gaiñik gain joan giñan tontorreraiño
‘lehenengo mendi gailurra hartu genian, eta gainik gain joan gintuan tontorreraino’ (s.v.
mendi-gáillur).
(6) Bizkaiko ekialdean bezala, hurbiltze adlatiboko -rutz(e) atzizki berezia erabiltzen da
Deba ibar gehienean: ezkerrerutz, etxeruzkuan ‘etxerako bidean’, goizalderutz, udabarri
alderutz…
Gainerako hizkeretan, berriz, erakusleetan (honutz, horrutz, harutz) eta hitz gutxi
batzuetan (barrurutz, beherutz, gorutz) baizik ez da erabiltzen. Oñati, Antzuola, Elgoibar,
Mendaro eta Deba daude eremu horretan, baina gaur egun -rutz sarri entzuten da herri
horietako gazteen jardunean.
(7) Aditz izena mugimenduzko aditzen osagarri denean, eta norabidea edo helburua
adierazten duenean, NON kasuan erabiltzen da Bizkaian. Baita Leintzen eta Aramaion
ere, eta azken herri horretakoak dira adibideak (Ormaetxea 2002): beras gure niñdduen
erutie bere errire maas batzen ‘berarekin nahi ninduen eramatea bere herrira mahats biltzen’
(83), ia etorten asen domekan baskaitten ‘ea etortzen haizen igandean bazkaritan’
(125).
Aldiz, Deba ibarreko gainerako hizkeretan —Mallabia ere tartean dela— NORA kasua
aukeratu da, Euskal Herri osoan bezala.
(8) Bizkaian bezala, erakusleek erro bera dute singularrean eta pluralean ia Deba ibar
osoan: honek ‘honek / hauek’, horrek ‘horrek / horiek’, harek ‘hark / haiek’, honen ‘honen /
77