hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu

42
Deba ibarreko euskara
Deba ibarreko euskara
Manuel Larramendi jesuitarenak dira Gipuzkoako euskararen gaineko lehenengo
albisteak, eta Bizkaiko euskalkiarekin batu zuen Deba ibarreko zatirik handiena. Hauxe
zioen XVIII. mendearen erdialdera argitaratu zuen hiztegian (Larramendi 1745: xxx):
Los lugares rayanos de Bizcaya usan más del dialecto de Bizcaya: los interiores,
empezando desde Elgoibar, o desde Azcoitia por el lado septentrional, y desde
Cegama y Segura por el lado de Navarra hasta Irún y Fuenterrabía usan el dialecto
de Guipúzcoa.
Elgoibartik hegoalderako hizkerak Bizkaiko euskararekin bildu zituen, beraz, eta
zalantzak izan zituen Elgoibarkoarekin berarekin. Ez zuen garbi erabaki Bizkaiko eta
Gipuzkoako euskalkien arteko muga herri horretan edo Azkoitian non jarri.
Zertxobait zehatzago jardun zuen urte batzuk geroago idatzitako,baina orain dela gutxi
arte argitaratu gabe egon den Corografía de Guipúzcoa liburuan (Larramendi 1969: 301):
En Elgoibar y más en Eibar empieza el dialecto de Vizcaya en mucha parte: eman eustan,
egin eben, buruagaz, etc., y corre por Placencia, más o menos por Vergara,
Mondragón, Arechavaleta, Escoriaza, Salinas, Oñate y todas aquellas aldeas. En la
marina de Motrico hasta Fuenterrabía apenas hay distinción del dialecto común de
Guipúzcoa.
Badirudi bigarren saio horretan Elgoibar mendebaleko euskalkitik gertuago ikusi
zuela, baina argi utzita, betiere, Eibar zela euskalki hori garbiro egiten zen lehenengo
herria. “Tarteko” hizkeratzat jotzen zuen, nonbait, Elgoibarkoa. Mutriku eta, beraz, baita
Deba ere, euskara giputzean sartu zituen, eta ez zuen Mendaro aipatu.
XIX. mendearen erdialdera, Bonapartek aldakuntza txiki batzuk egin zizkion
Larramendik aurreko mendean esandakoari. Euskara giputzean sartu zuen Mendaro,
Deba eta Mutrikurekin batera, eta Elgoibarko Altzola auzoan jarri zuen Bizkaiko eta
Gipuzkoako euskalkien arteko muga. Euskara giputzean sartu zuen, era berean,
Bergarako Elosua auzoa (Bonaparte 1863).