hemen duzue PDF formatuan - Badihardugu

Dialektologia
Aintzakotzat hartzekoa Uriartek esandakoa. Beterriko hizkera zela ospeduna bagenekien,
baina Deba ibarreko bizilagunek eurena gaitzesten zutela ere esaten digu
hemen. Eta elizgizonek ez ezik, gizarteko handi jendeak ere Beterrikoa ikasi eta erabiltzen
zuela argitzen digu. Azken batean, gizarte mailen ezaugarria zen hizkera bata edo
bestea erabiltzea: Beterriko giputza zerabilen jende gorenak, eta bertako betiko mendebaleko
euskalkia herri xeheak. Gorago ikusi denez, gauza bera esan zuen Bonapartek
1863an, Bergarako egoeraz mintzo zela:
Bergarako hizkera bizkaitarra —eta ez giputza— diodanean, ondo baino hobeto
dakit giputz garbi izaten ahalegintzen den Bergarako handi jendeak ez duela deitura
hori atsegin. Ez diot ezetzik, eta badakit, gainera, apaiz jakintsuenen sermoiak,
eta baita ondo hezitako jendearen eguneroko jarduna bera ere, euskara
giputzean, eta Beterriko euskara giputzik garbienean gainera, egiten direla sarritan.
Baina horrek guztiorrek ez du ezertan aldatzen nire iritzia. Bergararrek bizkaitarrak
eta euren euskara gogoko izan edo ez, gauza da Bergarako herri xeheak
eta baserritarrek darabilten hizkera ekialdeko bizkaitarra dela, hizkuntzaren ikuspegitik
begiratuta.
Gugandik gertuagoko beste albiste bat erakutsiko dugu jarraian, XX. mendearen
erdialdekoa. Sebero Altube (1949: 202) arrasatearrarena da, egoera bertatik bertara bizi
zuen lekuko batena. Berdina da, dena dela, honek eta aurrekoek ziotena:
Es sabido que en la conjunción de los territorios de Vizcaya y de Guipúzcoa, hay
una vasta zona lingüísticamente vizcaina, pero que administrativamente forma
parte de la llamada provincia de Guipúzcoa (...). Pues bien: todos estos miles de
habitantes, cuyo idioma propio es el euskera neta y puramente vizcaino, prefieren
para la lectura el guipuzcoano, lo entienden perfectamente y la mayoría hasta lo
habla en forma aceptable.
¿A qué obedece este fenómeno? Sencillamente a que el Obispado de Gasteiz envía
a las parroquias de esos pueblos, casi siempre, sacerdotes de Guipúzcoa, pero de
toda ella, sin distinción de zonas lingüísticas (...). Toda la predicación y demás
actos religiosos en las iglesias de los guipuzcoanos de habla vizcaina se efectúan,
pues, con pocas excepciones, en el euskalki guipuzcoano, y esto basta para que los
habitantes de dichas zonas, como queda dicho, lo entiendan sin dificultades, lo
hablen pasablemente y, lo que es más interesante, lo prefieran en los libros de
misa, en la Doctrina Cristiana y en toda clase de lecturas.
145