Plinius, naturalis historia 35,98 - Lettere e filosofia

Non tibi Tyndaridis facies invisa Lacaenae
culpatusve Paris, divom inclementia, divom
has evertit opes sternitque a culmine Troiam.
Aspice (namque omnem, quae nunc obducta tuenti
mortalis hebetat visus tibi et umida circum 605
caligat, nubem eripiam; tu ne qua parentis
iussa time neu praeceptis parere recusa):
hic, ubi disiectas moles avulsaque saxis
saxa vides mixtoque undantem pulvere fumum,
Neptunus muros magnoque emota tridenti 610
fundamenta quatit totamque a sedibus urbem
eruit. Hic Iuno Scaeas saevissima portas
prima tenet sociumque furens a navibus agmen
ferro accincta vocat [saevasque accendit ad iras].
Iam summas arces Tritonia, respice, Pallas 615
insedit nimbo effulgens et Gorgone saeva.
apertum;" aut voraverit.
tyndaridis atqui Iovis est, non Tyndarei filia;
sed sic dicimus 'Tyndaridis' de Helena, ut de
Hercule Amphitryoniades. nam de Iove et
Leda nati sunt Pollux et Helena, de Tyndareo
et Leda Castor, qui solus mortalis fuit: unde
Vergilius "si fratrem Pollux alterna morte
redemit", qui inmortalitatem suam cum
fratre partitus est. Helenam vero inmortalem
fuisse indicat tempus. nam constat fratres
eius cum Argonautis fuisse: Argonautarum
filii cum Thebanis bello dimicaverunt. item
illorum filii contra Troiam bella gesserunt.
ergo si inmortalis Helena non fuisset, tot sine
dubio saeculis durare non posset. hanc autem
legimus prius a Theseo raptam et in Aegypto
commendatam Proteo. licet alia fabula a
Paride raptam et, cum ad Aegyptum cum ea
isset, a Proteo, cognito raptu, subtractam
Paridi dicat.
facies invisa pulchritudo Helenae odiosa, id
est Helena. et est Graecum, ut 'vis Herculea',
hoc est Hercules. ostendit autem naturae
culpam non esse hominibus adscribendam.
sane quidam 'invisa' figurata dictum putant;
adserunt enim ad Troiam Helenam non
venisse, id est non visam a Troianis, quia
cum eam Paris rapuit, ad Aegyptum
profectus dicitur, mutato itineris cursu, ne a
Graecis forte insequentibus
comprehenderetur. ibi a Proteo receptus
hospitio. sed cum Helena Proteo suam
narrasset iniuriam, ab eo retenta est. tum
sine ea Paris venit ad Troiam. Graeci autem
putantes quod occultaretur a Troianis et
nollent sibi eam reddere, deleverunt Troiam
frustra, cum Troiani vere dicerent se
Helenam non vidisse. alii dicunt a Proteo
quidem Helenam Paridi sublatam et
quibusdam disciplinis phantasma in
similitudinem Helenae Paridi datum, quam
imaginem ille ad Troiam dicitur pertulisse:
quod etiam Homerum volunt tetigisse
subtiliter, ubi Aeneas a Neptuno oppo-sita
nube liberatur. ¢mfˆ d' ¥r' e„dèlJ Trîej kaˆ
dio‹ 'Acaio….
lacaenae a provincia Laconica. Et notandum,
derivationem minorem esse a principalitate,
quod rarum est.
cvlpatvsve paris criminosus, reus.
divvm inclementia latenter hic Venus suam