Wederopbouw%20in%20Schiedam%20deel%201

1 PAREL PAREL AAN DE NIEUWE MAAS MAAS
1.1 CONCLUSIES STEDENBOUW
1.1.1 Conclusies
Voor de wederopbouwperiode is de voortvarende en planmatige uitleg van de
stad kenmerkend. De uitbreiding van de stad geschiedde door op het beschikbare
grondgebied van de gemeente in één keer grotere gebieden in ontwikkeling te
nemen. De uitvoering verliep in fasen al naar gelang het Rijk en de beschikbare
financiën het toestonden. De ontwerpen voor deze gebieden zijn gebaseerd
op weloverwogen maatschappelijke visies en navenante stadsconcepten. De
wijkgedachte is een dergelijke invloedrijke naoorlogse omvattende visie, die tot
circa 1955 in brede kring werd aangehangen. In deze visie is de stadsuitleg geleed
in overzichtelijke gebieden, die zich duidelijk onderscheiden van de historische
stad. Iedere nieuwe wijk is op een eigen organische manier geordend rond
een centrum en is voorzien van zelfstandige wijkvoorzieningen zoals winkels,
kerken en scholen. Deze opvatting werd in de tweede helft van de jaren vijftig
verdrongen door een strikt functionalistische benadering waarin functiescheiding,
seriematigheid en rationaliteit de ordening bepaalden. De nieuwe wijken werden
onderling gescheiden door tussengebieden die vooral bestaan uit ruim bemeten
wegen met groen en water. De wijken zelf zijn geleed in kleinere ruimtelijke
eenheden, met bouwblokken, straten, collectieve of openbare binnentuinen,
plantsoenen, winkelstrips, bijzondere bebouwing en dergelijke.
Kenmerkend voor de periode is ook de open stedenbouwkundige opzet met
doorzichten vanuit de straten naar binnenterreinen en plantsoenen. Gebouwen,
doorgaans met een rechthoekig grondvlak, staan als losse objecten in de ruimte
met daartussen weldadig groen. De architectuur van de gebouwen, met name
in de woongebieden, is terughoudend en ritmisch van karakter. De kleur van de
bouwmaterialen, zoals beton en metselwerk, is eerder licht dan donker. In de
gevels van de gebouwen uit deze periode overheerst vaak het glas. Door deze
architectonische kenmerken vormen de gebouwen een passend decor van de
open en groene stedelijke ruimte.
In Schiedam, maar ook overal elders in Nederland, zijn verschillende kwaliteitsniveaus
van de stedenbouwkundige uitwerkingen en onderdelen te onderscheiden.
Bij het bepalen daarvan spelen naast ruimtelijke kwaliteiten ook aspecten als zeldzaamheid,
belang voor de ontwikkeling van het vakgebied en/of het oeuvre van
een ontwerper en gaafheid een rol.
Waarderingscategorieën per schaalniveau
In dit onderzoek zijn de naoorlogse uitbreidingsgebieden van Schiedam niet alleen
in historisch perspectief bestudeerd en beschreven, maar ook gewaardeerd. In
deze waardering worden drie schaalniveaus onderscheiden.
Ten eerste zijn de uitbreidingswijken, enkele grotere onderdelen daarin en de
recreatie- en sportparken in hun geheel gewaardeerd in twee categorieën, te
weten een standaard kwaliteit en een bijzondere stedenbouwkundige kwaliteit.
Een en ander heeft geleid tot de identificatie van vijf gebieden met een bijzondere
stedenbouwkundige of landschappelijke kwaliteit. Het gaat hier om de gebieden:
Tuindorp Kethel, het centrale deel van Nieuwland tussen spoorbaan, Nieuwe
Damlaan, Noordvestsingel, Piersonstraat en Hugo de Grootstraat; Park Maasboulevard,
Prinses Beatrixpark en het Volkstuinencomplex Vijfsluizen.
Het tweede schaalniveau betreft zogenoemde ensembles. Onder een ensemble
wordt een deel van een gebied verstaan, dat op zich zelf een geheel is en waarin
zowel de stedenbouwkundige opzet als de architectuur van een hoge kwaliteit
zijn en elkaar versterken. In dit onderzoek zijn vier ensembles onderscheiden:
tien twee-onder-één–kapwoningen aan de Schiedamseweg, winkels en
woningbouw aan de Mgr. Nolenslaan, Albardastraat, De Wildestraat,
de Meesterstaar en de voorzieningenstrook aan de singel langs de
Burgemeester Honnerlage Gretelaan en tenslotte het ensemble aan de
Burgemeester Stulemeijerlaan.
11