Wederopbouw%20in%20Schiedam%20deel%201

Bij gestandaardiseerde bouw worden grotere elementen (vloeren, geveldelen,
bouwelementen) zoveel mogelijk in de fabriek geproduceerd en ter plaatse op een
zo eenvoudig mogelijke wijze gemonteerd. In het tuindorp zijn meerdere systemen
toegepast: hoofdzakelijk Airey en Welschen. Met dit systeem worden woningen
gebouwd met twee soorten plattegronden: er zijn types met de woonkamer aan
de straatzijde en aan achterzijde/tuin. Daarnaast is een proef gedaan met twee
woningen in het Oostenrijkse systeem Fundo. De Schiedamse Gemeenschap
bericht in december 1949 over de bouw van twee proefwoningen in het tuindorp
naar een ontwerp van architectenbureau Spruijt en Den Butter in het ‘Frendosysteem’:
‘De holle betonnen blokken worden volgens tekening gestapeld op
bouwplaten, die onderheid zijn. De holten worden volgestort met beton.’ In 1950 is
vanwege, een overigens tijdelijk, afnemend enthousiasme voor systeembouw en
het beëindigen van subsidies op systeembouw door het Rijk, het resterende deel
in traditionele bouw gerealiseerd, met baksteengevels. Over de toepassing van
deze systeembouw in Schiedam wordt in de nationale architectuurbladen bericht.
Architect E.F. Groosman publiceert een artikel over de toepassing in Schiedam van
het systeem Welschen in het tijdschrift Forum (1951). In hetzelfde tijdschrift wordt
ook over het systeem Airey gepuliceerd in 1951.
De woningen tussen de Iepenlaan en Populierenlaan worden gebouwd volgens het
uit Engeland afkomstige bouwsysteem Airey, dat op instigatie van de Nederlandse
regering door bouwondernemer NeMaVo aan nationale eisen is aangepast. Het
wordt het Nemavo-Airey-systeem genoemd. De woningen zijn ontworpen door
de gerenommeerde architect prof. ir. H.T. Zwiers (1900-199 ). In 19 9 werd hij
hoogleraar aan de Technische Hogeschool Delft. Zijn in 1957 gereed gekomen
hoofdkantoor van de AKU in Arnhem (nu appartementencomplex De Grote Enk)
staat op de lijst van honderd naoorlogse rijksmonumenten.
De woningen tussen Molensingel en Iepenlaan zijn gebouwd als
eengezinswoningen in stroken met een doorlopend zadeldak, volgens het
Nederlandse systeem Welschen en ontworpen door Groosman. De velden
zijn zeer regelmatig bebouwd in stroken met uitsluitend twee of zes woningen.
Groosman is nationaal bekend geworden met de toepassing van de systemen
Welschen en MUWI voor woningbouw. De projecten in Schiedam behoren tot
de vroege voorbeelden. In Kethel is de Welschen-wijk relatief klein en zijn het
eengezinswoningen. In Nieuwland bouwt Muijs en Winter volgens het Welschen
systeem op grotere schaal etagewoningen naar ontwerp van Groosman en
anderen.
De woningen volgens de traditionele bouw in het zuidelijke deel en langs de
Schiedamseweg ogen nog oorspronkelijk. Het experiment met de twee Fundo
woningen is uitgevoerd op de noord-westelijk hoek van de Meidoornlaan en de
Lijsterbeslaan.
Aan de oostzijde van de Schiedamseweg (nrs 89-107, oneven) is een strook
met 10 luxe woningen gebouwd als vijf identieke twee-onder-een-kapwoningen
in traditionele bouw. Dit nog oorspronkelijke ensemble is ontworpen door
architectenbureau Lockhorst, Koldewijn, Van Eijk, en werd opgeleverd in de
tweede helft van de jaren vijftig. Kenmerkend zijn onder meer de gestaffelde
plaatsing langs de Schiedamse weg, de wit geschilderde gevels van de begane
grond, de donkere bruin gecarbolineerde beschieting van de verdieping, en het
lessenaarsdak. In een beschrijving van de woningen in het vaktijdschrift Bouw van
1 oktober 1959 staat dat de ‘woonkamerdeuren’ en garagedeuren donkerblauw
waren geschilderd. Opvallend is de verschillende oriëntering: de linker woningen
zijn met een groot woonkamerraam en terras op het noordwesten georiënteerd,
terwijl de rechter woningen op het zuidoosten zijn georiënteerd. Aan de achterzijde
staan de garageblokken. De woningen grenzen met de achtertuin aan een
plantsoen en singel.
Vogelbuurt
De Vogelbuurt is voor een deel voor 1965 gerealiseerd. Het is minder bekend
dat deze buurt ook uit de naoorlogse periode stamt. De bebouwing is typologisch
gedifferentieerd. Bijzonder samenhangend en oorspronkelijk is de woonbebouwing
langs de Zwaluwlaan. Typologisch bijzonder zijn de in 196 gebouwde drie schuin-
47