Wederopbouw%20in%20Schiedam%20deel%201

Stempelverkaveling
De stempelverkaveling is een voor de naoorlogse periode kenmerkende
verkavelingwijze waarbij het open bouwblok in een dynamische compositie wordt
opgenomen. Met een reeks stempels naast elkaar kan een wooneenheid worden
gevormd. Een reeks wooneenheden vormt een woonbuurt. De buurten worden
gerangschikt rond centrale voorzieningen in het centrum zoals winkels en scholen
en vormen gezamenlijk een woonwijk. De stempelverkaveling is in Nederland
vooral bekend geworden door de groep stedenbouwkundigen en architecten
rond Lotte Stam-Beese die omstreeks 1950 voor de gemeente Rotterdam werkte
aan uitbreidingsplannen voor de zuidelijke woonwijken, waarvan Pendrecht en
Zuidwijk als eerste zijn gerealiseerd. In Nieuwland en Groenoord zijn enkele gave
voorbeelden van een stempelverkaveling aanwezig.
Groenvoorziening
Kenmerkend voor de naoorlogse wijken is de ruime en vaak fraaie groenvoorziening.
Niet zelden zijn de beplantingsvoorstellen goed in samenhang met
de infrastructuur en bebouwing ontworpen. Net zoals er met de verkaveling in
bouwhoogte en strookrichting een ruimtelijke compositie wordt gemaakt, zo
creëren de tuin- en landschapsarchitecten met gras, heggen, struiken en bomen
van verschillende groottes ruimtelijke kamers of schermen die van groot belang
zijn voor het karakter van deze gebieden. In de naoorlogse periode wordt er een
duidelijke hiërarchie aangebracht in gebruik van de groene ruimten: kenmerkend
zijn de ‘privé-tuin’, ‘buurtgroen’ (gemeenschappelijke tuin, buurttuin), ‘wijkgroen’ en
‘stadsdeelgroen’. Het recreatiegebied Prinses Beatrixpark, Park Maasboulevard
en het Volkstuinencomplex Vijfsluizen zijn in de jaren vijftig aangelegd als een
recreatieve voorziening voor de gehele gemeente Schiedam. In de terminologie
van die tijd is dit park ‘stadsgeheelgroen’. In alle belangrijke groenontwerpen heeft
het hoofd van de plantsoenendienst in Schiedam, de bekwame tuinarchitect J.J.
Schipper, vanaf 19 6 tot zijn vertrek in 1965 de hand gehad. Dit heeft gezorgd voor
een opvallend hoge, constante kwaliteit in het stadsgroen.
Materiaalgebruik
In de naoorlogse periode krijgen de gevels van bouwstroken door bijvoorbeeld
portieken, galerijen of balkons een sterke ruimtelijke karakteristiek als
overgangsgebied tussen het gebouw en de openbare ruimte. Materiaalgebruik,
detaillering, kleur en functie van de gevels zijn een zeer zorgvuldig gecomponeerd
en samenhangend geheel. Indien de gevels bijzonder dun zijn en vrijwel
onafhankelijk van de draagconstructie functioneren worden ze vliesgevel of
gordijngevel genoemd. Een ‘weefgevel’ duidt vaak op het subtiele grafische
patroon van de gevelindeling en de textuur van de toegepaste materialen.
Bijzonder voor de naoorlogse periode zijn gevels waarbij de constructiewijze van
genormaliseerde, geprefabriceerde of gestandaardiseerde elementen zichtbaar,
soms haast decoratief, is toegepast. Het Welschen- en Aireysysteem in Tuindorp
Kethel waren hiervan de beste voorbeelden maar is door latere renovaties deels
verloren gegaan. Kenmerkende venstervormen voor de naoorlogse periode zijn
de zogeheten ‘vissenkommen’ of ‘televisievensters’, waarbij het venster in een
uitgebouwd gedeelte (als een vissenkom of een beeldbuis) tegen de gevel is
aangebracht, zoals toegepast aan de Burgemeester Van Haarenlaan ten westen
van de Piersonstraat.
19