Rotterdam - Zuid - Els Bet Stedebouwkundige

s t e d e l i j k b o u w b l o k 17
inleiding
In de periode 1918-1925 lag de nadruk op complexmatige laagbouwwoningen in
de polderkommen. Deze tuin- en betondorpen waren overwegend op initiatief van
de gemeente en woningbouwverenigingen tot stand gekomen (zie vorige hoofdstukken)
Vanaf omstreeks 1925 kwam het initiatief steeds meer bij particuliere
ondernemers te liggen. Het accent in de woningbouw verschoof onder invloed
van Witteveens uitbreidingsplan uit 1926-1927 naar stedelijke bouwblokken in
meerdere bouwlagen; allereerst aan de randen van de polderkommen in het oostelijke
deel van Zuid (langgerekte wanden langs de hoofdroutes) en vervolgens
als superblokken ten westen van de Dordtselaan en het Zuidplein.
gesloten bouwblok
In het uitbreidingsplan van Witteveen uit 1926 was het gesloten bouwblok de
belangrijkste stedenbouwkundige bouwsteen. Zijn streven naar een consistent
esthetisch stadsbeeld vereiste een grote mate van controle op de architectonische
vormgeving van het bouwblok. Juist in die tijd trokken de gemeente en de
woningbouwverenigingen zich van de woningbouwmarkt terug en werden de
particuliere bouwers weer actief, vooral in het segment van de middenstandswoning.
Om de controle op het stadsbeeld in deze gewijzigde situatie te behouden,
voegde de gemeente in 1927 een welstandsbepaling toe aan de bouwverordening.
In deze bepaling stond dat de particuliere bouwers verantwoording aan
de stedenbouwkundige dienst moesten afleggen over de vormgeving van de
straatgevels. De gewenste consistentie in het esthetische stadsbeeld c.q. de eenheid
van het bouwblok stond immers op gespannen voet met het kleinschalige
karakter van de toenmalige particuliere bouwindustrie. De oplossing werd gevonden
in een afspraak tussen de gemeente, particuliere bouwers en architecten.
Binnen een bouwblok werkten verschillende bouwondernemers met één - door
de gemeente goedgekeurde of aangewezen - architect aan de voorgevel en met
één of meer (andere) architecten aan de plattegronden. De architectuur maakte
een schaalsprong van het afzonderlijke bouwproject naar het totale bouwblok, en
kreeg zo een stedenbouwkundige dimensie.
Architect J.H. van den Broek leverde hieraan een belangrijke bijdrage. Tussen
Gesloten straatwanden aan de Borselaarstraat en de Rijsoordstraat.
123