Rotterdam - Zuid - Els Bet Stedebouwkundige

w a a r d e v o l l e k e n m e r k e n
De planmatig woningbouw en de daarmee samenhangende infrastructurele werken
en bijzondere gebouwen waren gedurende het interbellum bepalend voor de
verstedelijking op Zuid. Het stadsconcept voor de Linker Maasoever evolueerde
van een geïsoleerde en eenzijdige arbeiderswijk naar een samenhangend en
pluriform stadsdeel met eigen voorzieningen en goede oeververbindingen.
De dorpse woningbouw in de tuindorpen, de experimentele woningbouw in de betondorpen,
de gestapelde etagewoningen in de stedelijke bouwblokken, de lange
lijnen en de knooppunten in de stedenbouwkundige structuur zijn de ingrediënten
van de woonstad die in de ruimtelijke verschijningsvorm van Zuid nog steeds
duidelijk waarneembaar zijn. De combinatie van deze ingrediënten heeft geleid tot
een waardevolle diversiteit aan woonmilieus. Opvallend is de steeds terugkerende
organisatie van schil en binnenwerk, dat wil zeggen: middelhoge bebouwing
langs de doorgaande wegen met verborgen werelden in de polderkommen daar
achter. In de schillen en het binnenwerk zijn samenhangende eenheden te onderscheiden
zoals de experimentele woningbouwcomplexen in de betondorpen, de
traditionele woningbouw in de tuindorpen en de monumentale straatwanden langs
de hoofdstructuur. De verkaveling op de orthogonale polderstructuur en de raakpunten
met de omringende wegenstructuur hebben tot veel richtingveranderingen
geleid. Deze knikken zijn op verschillende manieren uitgewerkt, hetzij door aanpassingen
in de vorm van het bouwblok, hetzij door aanpassingen in de openbare
ruimte. Zo zijn de vele driehoekige pleintjes, binnenterreinen en afgeschuinde
bouwblokken ontstaan: waardevolle verrijkingen van het stadsbeeld. De knikken
in de straten, de hoogteverschillen in het polderlandschap en de enorme schaalcontrasten
in de bebouwing (hoge silo’s, middelhoge randbebouwing, laagbouw in
de polderkommen) hebben er bovendien toe geleid dat de blik steeds naar andere
ensembles wordt getrokken met telkens wisselende vergezichten. Deze afwisseling
kan prachtig zijn, maar bij gebrek aan houvast ook desoriënterend werken.
De cultuurhistorisch waardevolle gebouwen, ensembles en gebieden zijn samengebracht
in het hoofdstuk Waardevolle Kenmerken en de adreslijst van Bijlage 2.
De waardevolle ontwerpthema’s in het ruimtebeeld en de structuur van de woonstad
worden hierna uitgewerkt. Het betreft:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
weeflijnen en knopen
knopen
lange lijnen
lange lijnen, continuïteit randen en doorgangen
superblok en dubbele rand
dubbele rand, materialisering en kleurbeeld
binnenwerk en de blikvangers daarbuiten
binnenwerk, interne samenhang, structuur en openbare ruimte
binnenwerk, vervlakking en verbrokkeling van het straatbeeld
binnenwerk, bindende elementen
binnenwerk, gelaagde doorzichten
147