Rotterdam - Zuid - Els Bet Stedebouwkundige

knooppunt van infrastructuur
Het jaar waarin de RHV failliet ging, trad G.J. de Jongh aan als directeur van
de Dienst Plaatselijke Werken. Van 1879 tot 1910 gaf hij vorm aan Rotterdam
als een infrastructureel knooppunt en transitohaven. Door de aanleg van de
Nieuwe Waterweg in 1863-1869 werd de Rotterdamse haven weer bereikbaar
voor de grootste en modernste stoomschepen van die tijd. Met de aanleg van
de Zuiderspoorlijn dwars door Feijenoord kwam de havenstad op een kruispunt
van internationaal vervoer over water en spoor te liggen. De ambities van De
Jongh voor Rotterdam als wereldhaven werden vooral op Zuid zichtbaar. Tijdens
zijn ambtsperiode werd Feijenoord volgebouwd op basis van zijn stratenplan uit
1880. De gemeente bestemde het oostelijk deel van Feijenoord tot industrie- en
woongebied. In 1891 ontwierp De Jongh hiervoor een plan met als nieuwe elementen
de Nassauhaven (1900) en Persoonshaven (1901). Tevens voegde hij de
Oranjeboomstraat toe als nieuw stedenbouwkundig element. Dit was een brede
boulevard met een goederenspoorlijn, wandelpaden en bomen aan weerszijden.
In aanvulling op de bestaande verkeersbruggen over de Maas en de Koningshaven
pleitte De Jongh voor veerdiensten in plaats van extra bruggen omdat deze
de zeeschepen zouden hinderen. Er kwamen veerdiensten tussen de Leuvehaven
en de Wilhelminakade (1901), tussen de Oosterkade en de Nassaukade
(1902), tussen het Charloisse Hoofd en de Maashaven Noordzijde (1911), tussen
de Veerkade en Katendrecht (1911) en tussen Charlois en de Parkkade (1927).
Vanwege de overvolle veerdiensten bleef men dromen over nieuwe vaste oeververbindingen
tussen Noord en Zuid. In 1908 presenteerde het College een plan
voor een hangbrug met een doorvaarthoogte van vijftig meter tussen de rechteroever,
via het Koninginnehoofd op de Wilhelminapier naar de linker maasoever.
In 1913 presenteerde Burgdorffer, de opvolger van De Jongh, een plan voor een
vernieuwde Koninginnebrug en een verlegde Willemsbrug. In 1927 maakte de
oude spoorbrug over de Koningshaven plaats voor De Hef: een stalen spoorbrug
met twee heftorens van zestig meter hoog aan weerszijden van een in hoogte
beweegbaar spoordek naar ontwerp van P. Joosting (sinds de ingebruikname van
de spoortunnel in 1994 is De Hef niet meer in gebruik en de spoorbrug over de
Nieuwe Maas gesloopt). Na veel discussie werd uiteindelijk ook de Koninginnebrug
vervangen door een dubbele basculebrug met vier ronde brugwachtershuisjes
(A.H. Rood en A. van der Steur, 1929) en de oude Willemsbrug twee meter
opgevijzeld en verbreed. De oude Willemsbrug werd in 1981, na ruim een eeuw
trouwe dienst, gesloopt (met uitzondering van de bruggenhoofden) en vervangen
door de nieuwe Willemsbrug naar ontwerp van C. Veerling. Om de verkeersdruk
op de oude Willemsbrug te verlichtten werd bovendien de Maastunnel ontworpen.
In maart 1937 ging de raad met dit voorstel akkoord: een tunnel met twee
autobanen en twee boven elkaar gelegen buizen voor voetgangers en fietsers.
De Maastunnel werd op 14 februari 1942 geopend.
De Willemsbrug over de Nieuwe Maas. De basculebrug over de Koningshaven. Het bruggenhoofd van de voormalige spoorbrug
over de Nieuwe Maas.
43