Rotterdam - Zuid - Els Bet Stedebouwkundige

i j z o n d e r e b e b o u w i n g
stedenbouwkundige context
In de opeenvolgende uitbreidingsplannen voor de Linker Maasoever was hiërarchie
een belangrijk ontwerpprincipe in de stedenbouwkundige structuur. In de drie
dimensionale uitwerking van deze plannen kwam de hiërarchie tot uitdrukking
in de accentuering van belangrijke wegen, pleinen en knooppunten door grote
gebouwen met een bijzondere functie. Vooral kerken en scholen leenden zich
hier goed voor.
kerkgebouwen
De verstedelijking op Zuid en de toestroom van mensen met verschillende geloven
kwamen in het stadsbeeld tot uitdrukking in de bouw van een groot aantal
kerkgebouwen. Elke stadsuitbreiding werd gevolgd door de stichting van nieuwe
parochies en religieuze gemeenschappen. Omdat de bevolking op Zuid vooral
afkomstig was van Noord-Brabant en de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden,
werden zowel katholieke als gereformeerde en hervormde kerken gebouwd.
Deze kerkgenootschappen waren in vrijwel elke wijk op Zuid vertegenwoordigd.
Sommige kerkgebouwen kregen een solitaire plek in het stedelijk weefsel. Veel
andere kerken werden gebouwd als onderdeel van een complex met klooster en/
of scholen in de directe omgeving. Hoe dan ook, in alle gevallen kregen de kerkgebouwen
een voorname, prominente of beeldbepalende locatie aan een singel,
bij een plein, in de parkrand of aan een laan.
Enkele belangrijke kerken in volgorde van ouderdom:
• de Gereformeerde Bethelkerk aan de Boergoensevliet (Tj. Kuipers, 1910);
• de Gereformeerde kerk aan het Mijnsherenplein (architect onbekend, ca.
1925);
• de Rooms Katholieke Sint Michael en Clemenskerk aan de Dorpsweg (architect
onbekend, ca. 1926);
• de Rooms Katholieke Kruisvindingskerk aan de Beukendaal (B. de Vries,
1927);
• de kerk van de Hersteld Apostolische Gemeente aan de Hillevliet (J.J.P. Oud,
1929);
• de kerk van Het Nieuwe Verbond aan de Jagerslaan (J. Uyterlinde, 1929);
• de Maranathakerk aan de Hillevliet (R.J. Hoogeveen & B.T. Boeyinga,
1929-1930);
• de Gereformeerde kerk aan het Breeplein 1 (H. Sutterland jr.,1930);
• de kerk van de Nazarener (voormalige Pniel- of Singelkerk) aan de Carnissesingel
(A.J. van Doorn, 1931);
• de Nederlands Hervormde Vredeskerk aan de Lede (M.J. Granpré Molière,
1933).
Na de Tweede Wereldoorlog voltrok zich een proces van secularisatie en ontzuiling.
De ontkerkelijking en de uittocht van de gelovigen kwam in de jaren vijftig
voorzichtig op gang. Met oproepen tot vernieuwing en herbezinning trachtten de
kerkgenootschappen het tij te keren. Daar waar mogelijk werden kerken verkleind
door interne verbouwingen. Uiteindelijk verloren veel kerkgebouwen hun functie
door het samenvoegen van noodlijdende parochies en het ‘samen-op-weg’ gaan
van de protestantse kerkgenootschappen. Na de sloop van de aan de eredienst
onttrokken kerken, werden de vrijgekomen bouwterreinen in het kader van de
stadsvernieuwing weer bebouwd, dikwijls met bejaardentehuizen.
127