Rotterdam - Zuid - Els Bet Stedebouwkundige

h a v e n w e r k e n
Nieuwe Waterweg en Zuiderspoorlijn
De bereikbaarheid van Rotterdam voor zeeschepen was lange tijd niet optimaal.
Door verzanding van het Brielse Gat en het zeegat bij Maassluis moesten de
schepen in de achttiende eeuw een grote omweg maken. Om die reden werd in
1827-1829 op initiatief van de marine het Kanaal door Voorne gegraven. Deze
alternatieve kortere route werd geen succes omdat het grote aantal sluizen veel
vaartijd kostte. Daarom presenteerde ingenieur Rijkswaterstaat Pieter Caland in
1858 op verzoek van de regering een plan om door ‘de Hoek van Holland’ een
waterweg aan te leggen. Deze Nieuwe Waterweg werd in de periode 1866-1872
gegraven. De gemeente Rotterdam kreeg daardoor uiteindelijk de beschikking
over een rechtstreekse en betrouwbare verbinding tussen de zee en de havens.
Vanwege de goede verbindingen met het achterland over de rivieren, zag Rotterdam
de noodzaak niet meteen in van aansluitingen op alle spoorverbindingen.
In 1847 opende de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij een spoorverbinding
van Amsterdam naar Rotterdam. In 1855 volgde de Rijnspoorwegmaatschappij
met een lijn vanuit Utrecht. De spoorlijn vanuit Antwerpen hield
daarentegen op bij Moerdijk aan het Hollands Diep. Rotterdam wilde namelijk
geen Maasbrug ter hoogte van Feijenoord vanwege de vrije doorvaart van
schepen. Het tweede kabinet van J.R. Thorbecke besloot toch tot de aanleg van
juist deze route over luchtspoor dwars door het centrum van de stad en over
Feijenoord (in 1877 in gebruik genomen). Alle eerdere uitbreidingsplannen voor
Feijenoord waren daardoor achterhaald (zie volgende paragraaf). De combinatie
van spoor- en havenfaciliteiten zouden op Feijenoord leiden tot de ontwikkeling
van nieuwe typen havens voor de transitohandel.
Voorstel uit 1868 voor de aanleg van het Zuiderspoortracé en
de Spoorweghaven op Feijenoord (collectie GAR).
33