Sicco Roorda van Eysinga - zijn eigen vijand.pdf - Hans Vervoort

aan de vierduizend koelies, dat ik den volgenden morgen slechts
tweeduizend hunner zou aannemen en dat de overigen werk konden
vinden te Soerabaja. Acht dagen, veertien gingen voorbij. Ik had
slechts tweeduizend m an , maar te Soerabaja had men geen enkelen
man meer. Daar scheen gelegenheid te bestaan tot arbeid op taak.
Althans de tweeduizend ontslagenen, die den delta verlaten hadden,
vertoonden zich niet; zij waren teruggekeerd naar hun woonplaatsen.
De majoor machtigde mij toen hen weder in dienst te nemen, en
gelijk een zwerm mieren kwamen zij eensklaps als uit den grond."
Hier moet Roorda zijn overtuiging opgedaan hebben dat `vrije arbeid'
veruit te prefereren was boven gedwongen herediensten, een
principe dat hij enkele jaren later als gewoon burger zou realiseren.
Méér inzicht in Roorda's problemen als militair geeft een eveneens in
1878 in Oost en West verschenen serie herinneringen aan enkele
botsingen met hogergeplaatsten:
"In 1848 en 1849 was ik als tweede luitenant der genie in garnizoen te
Padang, en genoot veel gastvriendschap ten huize van den generaal
Michiels, civiel gouverneur en militair commandant van Sumatra's
Westkust. Ik stond op zekeren dag met hem te praten bij de strandbatterijen,
die hals over kop moesten worden aangelegd na de tijding
van de Februa ri-omwenteling. Ik had pas vernomen dat de heer van
Hoëvell zonder eenig éclat Indië had mogen verlaten. Dat de landvoogd
Rochussen hem een billijk pensioen had toegekend, keurde hij
goed, maar dat hij de zaak met sti lle trom had afgedaan zonder een
schitterend voorbeeld te stellen, deed zijn oogen vlammen schieten.
— "Als ik," zeide hij mij met trillende stem, "gouverneur-generaal
geweest was, zou ik dien hemeldragonder op staande voet aan boord
van een oorlogsschip hebben doen brengen door een korporaal en
vier man, en hem Straat Sunda doen uitzetten."
Hij snakte naar een gelegenheid om den landvoogd te toonen, hoe
men liberale hervormers moet straffen. Eindelijk scheen zij aangebroken.
Het was op een Zaterdagavond in 't laatst van Januari 1849. Het
bestuur der sociëteit Eendracht moest aan herkiezing onderworpen,
de jaarlijksche verantwoording afgelegd en de dag voor een afscheidsfeest
aan den Generaal bepaald worden, die als opperbevelhebber van
de 3e expeditie naar Bali zou vertrekken. De leden der societeit
fluisterden onder elkander, dat er een tekort in haar kas was, doordien
de generaal Michiels, haar "beschermheer"(' ) de flesschen bier en wijn
nog niet zou betaald hebben, die hij eiken Zondag-avond voor zijn
receptie uit haren kelder trok.