Sicco Roorda van Eysinga - zijn eigen vijand.pdf - Hans Vervoort

VERANTWOORDING
In 1972 verscheen "Oost-Indische Spiegel" van Rob Nieuwenhuys,
een standaardwerk over de Indische belletrie. In het hoofdstuk "Vier
excentrieken" besteedde hij o.m. aandacht aan Sicco Ernst Willem
Roorda van Eysinga, tijdgenoot en vriend van Multatuli, uit Indië
verbannen wegens een artikel dat te ver ging.
De redaktie van het kwartaalschrift De Engelbewaarder, altijd geïnteresseerd
in tegendraadse en enigszins in vergetelheid geraakte figuren,
vroeg mij een boekje over leven en werk van Roorda te schrijven.
Aangezien ik haar belangstelling deel, ging ik op dat verzoek in.
Daar heb ik wel eens spijt van gehad, want er bleek veel speurwerk
nodig te zijn om alle benodigde gegevens te vinden, en als vreemdeling
in archievenland raak je snel verdwaald. Dankzij Maja Indorf,
mijn vrouw, is het toch gelukt om binnen de beschikbare tijd (de
afleve ringen van dit kwartaalschrift worden tevoren gepland) de
documentatie bijeen te krijgen.
Bij de opzet van dit boekje moest ik kiezen voor de mogelijkheid om
de beschikbare pagina's vooral te besteden aan Roorda's levensverhaal
of het accent te leggen op bloemlezen uit zijn omvangrijke
journalistieke produktie.
Ik koos voor het eerste, om twee redenen:
Roorda was een betoog-schrijver, wiens meestal zéér uitvoerige
artikelen alleen te waarderen zijn in de context van de discussies
waaraan hij deelnam. Los beschouwd zijn ze na 100 jaar niet erg
goed leesbaar en vanwege de vele toespelingen op personen en
situaties uit die tijd vaak ook moeilijk te beg rijpen.
Over Roorda als persoon is eigenlijk niet veel bekend, en dat is
jammer want juist door zijn persoonlijke belevenissen ontstaat
een goed beeld van de tijd waarin hij leefde en de dwarse figuur
die hij in die tijd was. Daarbij komt dat Roorda (zoals veel
schrijvers) op zijn best is als hij het over zichzelf heeft.
Vandaar dat ik de beschikbare ruimte voornamelijk besteed heb aan
Roorda's levensverhaal, via citaten uit zijn eigen geschriften en die
van tijdgenoten. Daarbij heb ik het accent sterk gelegd op Roorda's
Indische jaren als militair, tabaksplanter, journalist en ingenieur, en
minder op de Europese jaren die na zijn verbanning volgden.
Veel gegevens hebben mijn vrouw en ik kunnen putten uit een aantal
artikelen die sinds Roorda's dood (1887) verschenen, over hem en
zijn verbanning: F. Domela Nieuwenhuis (1889), S. Kalff (1905),
S.A. Reitsma (1941), Paul van 't Veer (1958), Henri A. Ett (1960),
W.F. Wertheim (1960 en 1961), Rob Nieuwenhuys (1972).