Sicco Roorda van Eysinga - zijn eigen vijand.pdf - Hans Vervoort

Vrije arbeid, Leer om leer, Vrije arbeid in keerkringslanden,
Britsch-Indische spoorwegen, De eerwaardigheid der àdat, Dijkjes en
hekjes, Een tambangan met stoom, Djatihout en wild hout, Gebrek
aan openhartigheid der Javanen, Verhuren van woeste gronden —, en
misschien nog wel vijf en twintig andere meer. Mijne exemplaren zijn
verloren gegaan."
Bij het doornemen van de jaargang 1860 van het Bataviaasch Handelsblad
konden we de meeste van deze artikelen terugvinden. Het
zijn meestal vrij kritische maar zakelijke notities over het koloniaal
bewind. Zo schrijft hij in `Het gebrek aan openhartigheid der Javanen'
dat het vrij logisch is dat de Javanen na zoveel eeuwen onderdrukking
weinig geneigd zullen zijn openhartig met Hollanders te
converseren: "Onze zedelijke invloed (heeft) een' bijna onherstelbare
1. "In febr. 1861 13 uren gelopen in de modder om 4000 uitgehongerden
aan werk te helpen, bij eiken stap tot de knieën in de
modder; telkens klemde het been en zoog de slib bij 't onttrekken.
Dat was tenminste nuttig! " (ongepubliceerde brief aan Multatuli,
1886).
knak gekregen door de schandelijke trouweloosheid, waarmede wij
Dhipà Negdrà [de leider van de opstand van 1830, Sentot was zijn
legeraanvoerder] hebben gevangen genomen. (...) Onze valschheid
jegens den voo rvechter der Javaansche onafhankelijkheid heeft bij
den inboorling, ook buiten Java, een' indruk achtergelaten, die nog
niet is uitgewischt."
Erger nog, de Nederlandse regering bedroog óók de Javaanse adel die
wèl trouw was gebleven aan het koloniaal bewind: "Zoo gij te Solo
komt, kunt gij van de oude ingezetenen vernemen, welk lot den
trouwen Soesoehoenan trof, die ons gedurende de vijf jaren van dien
strijd, toen het voor ons de vraag was: to be or not to be —, met
troepen had bijgestaan. (...) De Regering wilde hem een blijk van
dankbaarheid voor de bewezene trouw schenken, zoo duurzaam dat
noch hij, noch zijne nakomelingen het immer konden vergeten, en ...
ontnam hem daarom zijne prachtigste landen. Ofschoon hij een
Europesche broek droeg, had hij toch nog geene heldere begrippen
van zulk eene Europesche dankbaarheid, en vroeg dus om eenig licht
voor zijn' duisteren geest. Hij werd hierop als muiter aangezien, een
uitstapje buiten zijne hofstad beschouwd als eene bedevaart naar de
graven zijner vaderen om den zegen van den Profeet af te smeken op
een' kruistogt tegen de ongeloovigen, en hijzelf gevangen genomen.
De brave overste Tieman kweet zich met tranen in de oogen van die