HIER - Congress Company

eduRAD syllabus
69
34
in tegenstelling tot de necrotische holte in een tumor (2,3,5).
Veel voorkomende organismen die een absces veroorzaken
zijn aeroob (S. aureus, Streptococcus, E. coli, Klebsiella,
Proteus, Pseudomonas, en H. influenzae) of anaerobe (Bacteroides
en Peptostreptococcus) flora. De oorzaak is meestal
hematogene verspreiding zoals bij bacteriële endocarditis
(drugs misbruik), pulmonale infecties, sepsis, en verlaagde
afweer. Andere oorzaken zijn direct verspreiding vanuit de
neusbijholten, nasopharynx, en mastoidcellen of trauma
en operaties. In ongeveer 1/4 van de gevallen wordt geen
directe oorzaak gevonden.
Empyeem (epi- of subduraal) is een puscollectie die meestal
ontstaat ten gevolge van directe verspreiding van geinfecteerde
neusbijholten of mastoidcellen. Minder frequent is
het een gevolg van purulente bacteriele meningitis. Andere
oorzaken zijn osteomyelitis van het schedeldak, iatrogeen
(craniotomie) of fractuur, met name door de neusbijholten
of mastoidcellen. Detectie van empyeem kan het beste
geschieden met MR. Karakteristieke bevindingen zijn durale
aankleuring rond een extra-axiale collectie met diffusie
beperking.
3.3 Virale encephalitis
3.3.1 Herpes simplex encephalitis
Herpes simplex is de meest frequente oorzaak van virale
encephalitis. Men kan 2 typen onderscheiden: herpes
simplex virus-type 1 (HSV-1) en herpes simplex virus type
2 (HSV-2). Beide worden behandeld met acyclovir. HSV-1
wordt voornamelijk gezien bij volwassenen, en HSV-2 voornamelijk
bij neonaten tgv overdracht van genitale herpes van
de moeder bij de geboorte. HSV-1 encefalitis wordt meestal
veroorzaakt door reactivatie van een latente virale infectie
van het ganglion van Gasser (nervus V) in het cavum van
Meckel met verspreiding via meningeale takken van de nervus
trigeminus naar de mediale en caudale oppervlakten van
de temporaal en frontaal kwabben. De basale kernen blijven
gespaard. Het is belangrijk om de diagnose zo snel mogelijk
vast te stellen, aangezien deze aandoening onbehandeld
een hoge mortaliteit heeft. Behandeling met acyclovir is zeer
effectief indien gestart binnen 4 dagen na het ontstaan van
de symptomen.
MRI is de modaliteit van keuze. In de acute fase ziet men een
verhoogd signal op FLAIR en DWI in de mediale temporaalkwab
en frontobasaal, mediaal (6). De diffusiebeperking
wordt veroorzaakt door cytotoxisch oedeem en dient niet
verward te worden met een acuut infarct. Opnamen na
intraveneuze contrasttoediening tonen milde superficiële
leptomeningeale of corticale aankleuring. In latere fasen kan
men atrofie zien en een verhoogd signaal op de blanco T1
opnames ten gevolge van petechiale bloedingen.
Infectie met HSV-2 is de meest frequente oorzaak van neonatale
encephalitis. Gevolgen zijn desastreus resulterend
I n s c h r i j v e n v i a w w w . c o n g r e s s c o m p a n y . c o m
o f w w w . r a d i o l o g e n . n l
in ernstige neurologische uitval of overlijden. De infectie
verspreidt zich snel door de witte stof, resulterend in mild
oedem, gevolgd door een snelle destructie van het hersenparenchym.
In het begin ziet men op MRI mild hersenoedeem,
gevolgd door snelle ontwikkeling van atrofie, hydrocephalus,
periventricular leukomalacie, en verkalkingen. De basale
ganglia, thalami, en cerebellum blijven relatief gespaard.
3.3.2 Progressieve multifocale leukoencephalopatie (PML)
Progressieve multifocale leukoencephalopatie (PML) is
een virale infectie die vrijwel alleen optreedt bij immuungecompromiteerde
patiënten (7,8). PML wordt gezien bij
AIDS patiënten maar ook bij immuun-gecompromiteerde
patiënten met lymphoproliferatieve maligniteit, vasculaire
collageenziekten, en chronische immuun-suppressie. Het
wordt veroorzaakt door het JC virus (genoemd naar de eerste
patiënt waarbij het virus werd geïsoleerd), een papovavirus
(DNA) dat zich nestelt in oligodendrocyten, hetgeen de
predilectie voor de witte stof verklaart.
Op T2/FLAIR ziet men witte stof lesies, meestal multiple,
die langzaam groter worden. De lesies zijn asymmetrisch,
vaak parietaal gelokaliseerd en de U vezels zijn aangedaan,
in tegenstelling tot HIV-encephalopathie, waarbij
de lesies meestal symmetrisch zijn in de diepe witte stof
en de U vezels juist gespaard blijven. In het verleden was
PML meestal fataal binnen 6 maanden. Door de huidige
behandeling met HAART (highly active antiretroviral therapy)
kunnen de afwijkingen verdwijnen als gevolg van herstel
van het afweersysteem. PML geeft over het algemeen geen
aankleuring of massawerking.
Een paradoxale klinische achteruitgang met toename van
oedeem, nieuwe aankleuring en massawerking wordt soms
gezien ten gevolge van herstel van het immuunsysteem na
start van HAART en een abnormale immuun-respons op specifieke
of niet specifieke antigenen, dit fenomeen wordt IRIS
(Immune Reconstitution Inflammatory Syndrome) genoemd.
Bij AIDS patiënten staat in de differential diagnose, HIV en
CMV encephalitis. Cytomegalovirus (CMV) veroorzaakt een
ventriculitis, maar periventriculaire witte stof afwijkingen
komen voor.
Bij patiënten zonder AIDS, omvat differentiaal diagnose
primair demyeliniserende aandoeningen (multiple sclerose,
ADEM) en infarct in de witte stof.
3.4 Parasitaire infectie: Toxoplasmose
Toxoplasmose wordt veroorzaakt door een parasiet, toxoplasma
gondii. Intracerebrale toxoplasmose komt voor bij
de immuun-gecompromiteerde patiënt en veroorzaakt acute
necrotiserende encefalitis met focale ruimte innemende
lesies, gepaard gaand met oedeem. Meestal zijn er multiple
lesies gelokaliseerd in de basale kernen, thalamus en
corticomedullaire overgang. Op MRI of CT met contrast
toont de lesie randaankleuring (=inflammatoire zone, geen