HIER - Congress Company

More documents

Recommendations

Info

eduRAD syllabus 69 44 Als het brein ouder wordt Prof. dr. M.A. van Buchem Afdeling radiologie, LUMC, Leiden Inleiding Op gevorderde leeftijd kan de invloed van de tijd op de hersenen zich op verschillende manieren manifesteren. Die verschillende manifestaties kunnen hand in hand gaan, maar ze kunnen zich ook onafhankelijk van elkaar manifesteren. Cerebrale manifestaties van veroudering zijn ook niet obligaat: er zijn mensen die verouderen zonder zichtbare veranderingen in de hersenen. Helaas zijn die mensen in de meerderheid. Het merendeel van de mensen veroudert met cerebrale afwijkingen. In het vervolg van deze tekst zal een overzicht gegeven worden van de meest gebruikelijke veranderingen die bij de verouderende mens gezien kunnen worden. Atrofie Atrofie bij veroudering beschrijft het proces van geleidelijk optredend volumeverlies van hersenparenchym. Dit proces is gebaseerd op twee gebeurtenissen: volumeverlies van individuele cellen en het verdwijnen van cellen. Atrofie is niet een proces dat zich gelijkmatig in de hersenen afspeelt; sommige gebieden, zoals de hippocampus en de frontaalkwabben, worden er sterker door getroffen dan andere. De witte stof is vaak atrofischer dan de grijze stof. Atrofie treft mannen in sterkere mate dan vrouwen en het speelt zich af na het vijftigste levensjaar. Radiologische manifestaties van atrofie zijn verwijding van de pericerebrale liquorruimte en de ventrikels. In groepsgewijze analyses worden associaties gevonden tussen atrofie en cognitieverlies. Witte stofafwijkingen Witte stofafwijkingen met een verhoogde signaalintensiteit op PD, T2 en FLAIR opnames komen frequent bij ouderen voor; bij mannen vaker dan bij vrouwen. Witte stofafwijkingen worden in de periventriculaire en in de diepe witte stof gezien. Deze afwijkingen gaan niet gepaard met massawerking en ze kunnen een lagere signaalintensiteit hebben dan het omringende hersenparenchym. Periventriculaire witte stofafwijkingen kunnen de contour van de ventrikels volgen; meestal is dat het geval als de omvang beperkt is. De oorzaak van dergelijke afwijkingen in onduidelijk en de histologische veranderingen zijn aspecifiek. Als periventriculaire afwijkingen echter een onregelmatige contour hebben dan wijst het histologisch substraat op een ischemische oorsprong, waarschijnlijk veroorzaakt door een aantasting van de kleine hersenvaten (“small vessel disease”). Diepe witte stofafwijkingen hebben een zelfde oorsprong als de irregulaire periventriculaire afwijkingen. De functionele I n s c h r i j v e n v i a w w w . c o n g r e s s c o m p a n y . c o m o f w w w . r a d i o l o g e n . n l gevolgen van witte stofafwijkingen zijn beperkt en als ze al gevonden worden dan worden ze meestal gezien bij irregulaire periventriculaire afwijkingen. IJzer Met het klimmen der jaren treedt er een toenemende ophoping van ijzer op in de hersenen. IJzer is noodzakelijk voor basala hersenprocessen, zoals DNA synthese, genexpressie, myelinisatie en neurotransmissie. De hoeveelheid ijzer in de hersenen wordt echter strikt gereguleerd, omdat zowel een tekort als een overschot schadelijke gevolgen kan hebben. IJzer is een element dat goed detecteerbaar is met MRI. Tijdens de eerste twintig levensjaren treedt er al een geleidelijk toenemende, waarschijnlijk fysiologische ijzerophoping op die zichtbaar is op MRI-beelden: in de globus pallidus, het part reticulata van de substantia nigra, in de nucleus rubus en in de nucleus dentatus van het cerebellum. Tot op oudere leeftijd blijft dit patroon van ijzerophoping in de hersenen gelijk, waarna er ijzerophoping in andere gebieden zichtbaar wordt: in het putamen en de nucleus caudatus. De betekenis van deze tweede fase van ijzerophoping is onduidelijk. Wel zijn er aanwijzingen dat de mate waarin deze ophoping plaatsvindt gerelateerd is aan andere afwijkingen in de hersenen, zoals atrofie en witte stofafwijkingen. Microbloedingen Met MRI-technieken die gevoelig zijn voor bloedafbraakproducten zoals hemosiderine kunnen bij oudere mensen vaak kleine, nodulaire gebiedjes met signaalverlies aangetroffen worden. Dergelijke afwijkingen worden microbleeds genoemd en ze zijn het gevolg van kleine, beperkte bloedinkjes in het hersenparenchym. Afhankelijk van de gevoeligheid van de gebruikte techniek varieert de prevalentie van deze afwijking van 11 tot 25% bij ouderen. Microbleeds met een lobaire distributie (d.w.z. gelocaliseerd in de cortex of de cerebrale witte stof) zijn geassocieerd met cerebrale amyloid angiopathie (CAA), terwijl microbleeds in het basale kernencomplex geassocieerd zijn met een andere “small vessel disease”: arteriolosclerose ten gevolge van arteriële hypertensie. Microbleeds worden vaak aangetroffen bij ouderen met een hemorrhagische beroerte, en de aanwezigheid van microbleeds is geassocieerd met een hogere kans op een herbloeding. Onzichtbare veranderingen Met behulp van kwantitatieve MRI-technieken zoals DWI en MRS is aangetoond dat de hersengebieden die er normaal
uitzien op conventionele MRI-opnamen bij ouderen toch afwijkend kunnen zijn. De aard van die afwijkingen is onduidelijk, maar het is aannemelijk dat de afwijkingen subtiel en wijdverspreid zijn. Deze afwijkingen lijken niet alleen maar een microscopische variant te zijn van de afwijkingen die op conventionele MRI-beelden te zien zijn. Inmiddels zijn er sterke aanwijzingen dat deze onzichtbare maar meetbare afwijkingen zich vertalen kunnen in cognitieverlies. Leerdoelen: 1. Het krijgen van een overzicht van de afwijkingen die met CT en MRI aangetroffen kunnen worden bij veroudering 2. Het krijgen van inzicht in de oorzaak en gevolgen van deze afwijkingen Take home messages: 1. Zet cerebrale afwijkingen bij ouderen niet ongedifferentieerd weg als “gebruikelijke leeftijdsgeassocieerde afwijkingen”, maar wees specifieker in uw rapportage. 2. Niet alle ouderen ontwikkelen cerebrale afwijkingen. 3. Op individuele basis correleren cerebrale afwijkingen bij ouderen niet goed met functie. n neuroradiologie e d u r a d 6 9 - 2 1 - 2 2 e n 2 3 - 2 4 j u n I 2 0 1 1 45
Page 1 and 2: 69 Nederlandse Vereniging voor Radi
Page 3 and 4: Syllabus neuroradiologie & 21 en 24
Page 5 and 6: Inhoud neuroradiologie & hoofd-hals
Page 7 and 8: Woensdag 22 juni 2011 Tijdstip Onde
Page 9 and 10: Vrijdag 24 juni 2011 Tijdstip Onder
Page 11 and 12: zalenoverzicht en plattegrond Platt
Page 13 and 14: Witte stof - zijn er patronen in de
Page 15 and 16: “diffuse axonal injury” (DAI),
Page 17 and 18: Tabel 5: Onderscheid MS en “vascu
Page 19 and 20: De degeneratieve rug ‘waar let ik
Page 21 and 22: [19] Richtlijn Lumbosacraal Radicul
Page 23 and 24: om intramedullaire pathologie af te
Page 25 and 26: Bij een myelitis wordt namelijk wel
Page 27 and 28: Tumor mimickers: ‘Is dit wel een
Page 29 and 30: Advanced MR neuroimaging of brain t
Page 31 and 32: Especially in the last case this in
Page 33 and 34: normalise tumour vessels, which is
Page 35 and 36: Infectie en demyelinisatie: -itis e
Page 37 and 38: kapsel zoals bij een absces), centr
Page 39 and 40: Acute neuroradiologie ‘liefst vri
Page 41 and 42: Op CT zijn tekenen van diffuse hers
Page 43 and 44: fie deze verwijd zullen zijn. De te
Page 45: zijn en niet beperkt zijn tot een a
Page 49 and 50: aangezichtsspieren die door de zenu
Page 51 and 52: Figuur 4: Atypische presentatie van
Page 53 and 54: hoofd-hals radiologie Os temporale:
Page 55 and 56: hoofd-hals radiologie The hardest t
Page 57 and 58: hoofd-hals radiologie Visusstoornis
Page 59 and 60: Beeldvorming van de hals kan geschi
Page 61 and 62: waarbij S i de gemeten signaal-inte
Page 63 and 64: Een tweede opinie zegt eerder het o
Page 65 and 66: Urgenties in het hoofd-hals gebied
Page 67 and 68: B) Afwijkingen van het middenoor: G
Page 69 and 70: cochleovestibularis (CND) of Type 2
Page 71 and 72: aantekeningen e d u r a d 6 9 - 2 1
Page 73 and 74: aantekeningen e d u r a d 6 9 - 2 1
Page 75: aantekeningen

HIER - Congress Company

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?