Beleggingsverzekering - DSpace at Open Universiteit - Open ...

Er waren op basis van wettelijke regels met name twee opties om fiscaal aantrekkelijk te
sparen. De eerste was belastingvrij sparen. Eind jaren tachtig van de vorige eeuw werd over de
rente op spaarproducten inkomstenbelasting geheven. Werd er een verzekering gesloten, dan
hoefde als voldaan werd aan een aantal eisen, de premie niet opgegeven te worden en was de
einduitkering belastingvrij. De tweede optie was een lijfrenteclausule op te nemen. Als het
product voorzien werd van een lijfrenteclausule dan mocht de premie afgetrokken worden van
de inkomstenbelasting, terwijl de uitkering van de lijfrente later belast zou worden. De
belastingbetaler stelt bij dergelijke constructies in feite het betalen van belasting uit. Voor veel
mensen die voor het pensioen spaarden en vooral voor degenen die in de hogere inkomstenbe-
lasting schijven vielen leek dit erg aantrekkelijk, omdat er volgens de geldende regelgeving na
de 65 ste verjaardag vaak minder belasting betaald hoeft te worden.
De producten die eind jaren tachtig als eerste populair werden, waren nog relatief simpele
producten met weinig flexibiliteit. Ze werden bijvoorbeeld gekocht met het doel de studie van de
kinderen te bekostigen of gewoon te sparen op een fiscaal aantrekkelijke manier. Begin jaren
negentig deden de meer complexe producten hun intrede, waarbij een grote flexibiliteit geboden
werd. De lijfrenteclausule werd massaal ingezet voor het sluiten van beleggingsverzekeringen.
Naast het appeltje voor de dorst en de studie van kinderen of kleinkinderen, waren ook het
pensioen en de hypotheek grote trekkers. Velen sloten door de jaren heen zelfs meerdere van
deze producten.
Dit alles leidde in het laatste decennium van de vorige eeuw tot een enorme toename in het
aantal beleggingsverzekeringen, die gesloten werden met het doel om op de lange termijn hoge
opbrengsten te generen op een belastingtechnisch aantrekkelijke wijze. Dat daarbij tevens een
verzekering gesloten moest worden nam men op de koop toe.
In 1995 was 17% van de individueel afgesloten levensverzekeringen een beleggingsverzeke-
ring. In 1998 was dit aandeel opgelopen tot 43%. 3 Dit betekent dat deze producten al een paar
jaar na de introductie bijna de helft van de levensverzekeringsmarkt bepaalden. Het bruto
premie-inkomen met risico voor polishouders verdrievoudigde tussen 1995 en 2000 van € 3.3
miljard naar € 11 miljard. Deze stijging wordt bijna volledig verklaard door beleggingsverzeke-
ringen. 4 Ongeveer een kwart van de mensen sluit in deze tijd een lijfrenteverzekering af om
puur fiscale motieven, blijkt uit NIPO onderzoek. Dat zijn trouwens niet alleen welgestelden. In
1997 had een kwart van de afsluiters een inkomen onder de ziekenfondsgrens. 5 Deze mensen
kunnen vanwege hun lagere inkomen nauwelijks gebruik maken van de geschetste belasting-
voordelen verbonden aan beleggingsverzekeringen.
3 Nyfer 1999.
4 Eggenkamp 2007, p. 152.
5 Verdegaal 1999, p. 2.
7