Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
wordt best vertaald als „keuze, besluit”. Over de uiteindelijke verhouding<br />
tussen het kennen en het streven bestaat er weinig twijfel.<br />
Aristoteles was intellectualist maar dan in deze beperkte zin dat de<br />
rede het streven moet leiden en richten 6 .<br />
Ook in Aristoteles’ beschrijving van de prohairesis liggen meerdere<br />
aanduidingen van zijn geloof in de vrijheid van de menselijke wil.<br />
Zo schrijft hij o.m. dat in de prohairesis de mens zich niet enkel beraadt<br />
over de wordende handeling, maar tevens beslist of hij al dan<br />
niet verder zal beraadslagen; m.a.w. de mens wil niet enkel het voorwerp<br />
van zijn beraad, maar ook zichzelf als beraadslagend.<br />
Het ontbreken van een geëigend woord voor „wilsvrijheid” in<br />
Aristoteles’ wijsbegeerte betekent zo nog niet per se het ontbreken<br />
van een vrijheidsbewustzijn. Om het vrijwillige aan te duiden gebruikte<br />
Aristoteles een aantal omschrijvingen waarin althans sommige elementen<br />
die de daad als vrij doen erkennen duidelijk aan het licht treden.<br />
Hiervan hebben wij er enkele aangegeven. Bovendien hopen wij<br />
in dit kort bestek iets te hebben bijgedragen tot een beter begrip en<br />
een breder inzicht in de vaak voorkomende termen κών - τ κσιν<br />
en πραίρεσις.<br />
61 Antwerpsestraat W. VAN REUSEL<br />
2650 Boom<br />
1 o.m. bij Epictetus; de term is τ ατευσιν.<br />
2 E.N., 111oa 16-17: daarom handelt hij hekousisch, want het beginsel dat bij dergelijke<br />
handelingen de ledematen in beweging brengt is in hem . . .<br />
3 E.N., 1111b8: want het hekousische is ook gemeen aan kinderen en aan de andere levende<br />
wezens...<br />
4 E.N., 1111a 23-24: hekousisch noemen wij datgene waarvan het beginsel in de handelende<br />
persoon ligt en wel zo dat deze de bijzonderheden van zijn daad kent.<br />
E.E., 1224a8: we moeten besluiten dat het hekousische aan het licht treedt in een handelen,<br />
dat door een soort overdenken (van de situatie) bepaald wordt.<br />
5 E.N., 1109b 30-31: daar deugd betrekking heeft op passies en handelingen en deze, als ze<br />
vrijwillig zijn, geprezen of gelaakt worden, als ze niet hekousisch zijn, verontschuldigd of met<br />
medelijden aangezien worden . . .<br />
E.E., 1223a 21-22: vermits deugd en ondeugd door het hekousische begrensd worden.<br />
6 Het radicale intellectualisme van R. A. Gauthier is strijdig met de teksten. Zo o.m. E.N.,<br />
1119b14—15: zoals een kind moet leven naar de bevelen van zijn opvoeder, zo moet het streven<br />
functionneren onder leiding van de rede.<br />
227
Change language