HERMENEVS - Tresoar

Een Franeker student trekt tegen de zelfbevrediging
ten strijde
De idee, dat zelfbevrediging verwerpelijk is en bestreden moet worden
breekt eigenlijk pas goed door in het begin van de achttiende eeuw.
Voor die tijd schijnt er niet zo veel aandacht aan besteed te zijn. In
1710 wordt in Engeland een aanval geopend door de verschijning van
Onania, or the heinous sin of selfpollution and all its frightful consequences
in both sexes, considered with spiritual and physical advice, waarschijnlijk
geschreven door de arts Bekker. De eerste publikatie in het duitse
taalgebied die opzien baarde was Sargenek’s Warnung vor allen Sünden
der Unreinigkeit und heimlicher Unzucht (1746); in het franse taalgebied
begon de kampanje met het opzienbarende De l’onanisme van S. A.
Tissot (1760), twee jaar tevoren al in het latijn verschenen 1 , en nadien
in vele talen vertaald. Er komt dan een ware stortvloed van geschriften
tegen de zelfbevrediging; 2 in Nederland echter blijft het vooreerst
nog rustig. In 1730 wordt het boek van Bekker vertaald; in 1771
verschijnt een vertaling van Tissot, die drie herdrukken beleeft. 3 De
eerste Nederlander die bij mijn weten in literaire vorm aan de masturbatiebestrijding
heeft deelgenomen is de Franeker student Johan
Adam Nodell geweest. Nodell werd 17 juli 1754 te Leeuwarden geboren,
volgde aldaar van 1763-1770 de ladjnse school, waarvan in die
jaren de bekende pedagoog Valentinus Slothouwer rector was, en
werd in 1770 als student aan de hogeschool van Franeker ingeschreven,
waar hij o.m. college liep bij de hoogleraar in de letteren Joannes
Schrader, met Pieter Burman jr. een van de allerbekendste neolatijnse
dichters uit die tijd. Door de invloed van Schrader ging Nodell zich
aan de beoefening der latijnse poëzie wijden en in 1775 verscheen een
elegieëncyclus Regina, opgedragen aan het Groningse meisje Regina
Catharnia Lange, op wie Nodell toen verliefd was en waar hij naderhand
ook mee is getrouwd. De volledige titel van de dichtbundel luidt
Johannis Adami Nodell, stud. Franeq. Regina – lusus poeticus – Elegiae
XIII – adcedunt ejusdem varii generis carmina juvenilia – Franequaerae
Apud Dionysium Romar, Bibliopolam MDCCLXXV. De varii generis
carmina omvatten felicitatiegedichten voor vrienden en een gedicht
van 58 verzen in elegische disticha, afgedrukt op p. 52-55, dat de titel
draagt Masturbator. Nodell vertelt hierin, dat een gestorven vriend
hem in een droom is verschenen en hem heeft laten zien, tot wat voor
259